مــــرتــــع

شناخت رفتار گونه‌های گیاهی نسبت به عوامل اکولوژیکی راهنمای مؤثری در برنامه‌های اصلاح و بهره‌برداری صحیح از مراتع می‌باشد. در این پژوهش، اثر عوامل محیطی بر پراکنش پوشش گیاهی در ایستگاه آبخیزداری سد زاینده‌رود در منطقه چادگان اصفهان که بخش‌هایی از آن سابقه قرق‌های بلند مدت 20 ساله دارد بررسی شد. ابتدا منطقه بر اساس نوع مدیریت و جهات شیب، لایه‌بندی شد و در هر کدام از لایه‌ها اقدام به نمونه‌برداری تصادفی گردید. تعداد چهار ترانسکت عمود بر هم به طول 500 متر در طول گرادیان محیطی مستقر شد. در طول هر ترانسکت، تعداد 15 پلات (5/1×1 متر) قرار داده شد و در هر پلات درصد تاج‌پوشش و تراکم گونه‌های گیاهی، نوع مدیریت (قرق و یا عدم قرق) و عوامل فیزیوگرافی شیب، جهت، ارتفاع و شکل دامنه ثبت شد. در 24 پلات به‌طور تصادفی نمونه خاک برداشت و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک‌اندازه‌گیری شد. از آنالیز تطبیقی متعارفی برای بررسی ارتباط بین عوامل محیطی و مدیریتی با پراکنش گونه‌ها و از تجزیه و تحلیل خوشه‌بندی برای گروه‌بندی پلات‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که قرق باعث افزایش معنی‌دار تراکم و تاج‌پوشش گیاهی (5%= α) و تغییر برخی خصوصیات خاک شده است. به‌طوریکه در منطقه قرق، میانگین تاج‌پوشش گونه‌های چندساله 43/29 درصد و میانگین تراکم 73/26 پایه و در منطقه چرا، میانگین تاج‌پوشش گونه‌های چندساله 24/24 درصد و میانگین تراکم 13/20 پایه است. از مهم‌ترین خصوصیات مؤثر در تفکیک گروه‌های گیاهی، درصد سنگریزه، آهک، مدیریت، بافت، ظرفیت تبادل کاتیونی و میزان فسفر خاک می‌باشد.