دوره 19، شماره 2 - ( 4-1404 )
جلد 19 شماره 2 صفحات 185-171 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
The effect of nitrogen and phosphorus fertilizers on the production of different vegetative forms of rangeland plants in the semi-steppe region of Kurdistan Province. مرتع 2025; 19 (2) :171-185
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1284-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1284-fa.html
ساعدی کاظم، سدری محمدحسین، جعفری علی اشرف، باباپیری پیمان. تأثیر کود نیتروژن و فسفر بر تولید فرمهای رویشی مختلف گیاهان مراتع منطقه نیمه‌استپی استان کردستان. مرتع. 1404; 19 (2) :171-185
چکیده: (14 مشاهده)
مقدمه: کودپاشی مراتع یکی از روشهایی است که با افزایش مواد غذایی خاک در شرایط مناسب میتواند تأثیر کوتاهمدت و شدید بر میزان تولید و ترکیب گیاهی داشته باشد. درواقع کوددهی عملی‌ترین و موثرترین روش برای افزایش تولید ماده خشک در مراتع است. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر کودهای نیتروژن و فسفر بر تولید سالانه فرمهای رویشی مختلف در دو منطقه خرکه (سارال) و مجیدآباد واقع در استان کردستان انجام شد.
مواد و روش‌ها: با توجه به وسعت مناطق رویشی استان کردستان، دو منطقه نیمه‌استپی سرد برای مطالعه حاضر انتخاب شد. در منطقه معرف مرتعی در هر یک از دو سایت مورد مطالعه، و براساس سطح قرق یا منطقه همگن موجود، برای هر تیمار کرتهای 5 ×5 متری به فاصله 10-5 متری (در هر سال سه تکرار) از سال 1393 تا 1396 به روش تصادفی-سیستماتیک پیکهکوبی شد در این مطالعه، در دو سال اول آزمایش ساده و در سال سوم به صورت فاکتوریل اجرا شد. نیتروژن در 4 سطح 0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار در بهار 1394، 1395 و 1396 اعمال شد. برای کود فسفر، علاوه بر حداقل سه کرت شاهد در هر سال، در دو سطح 50 و 100 کیلوگرم در هکتار در پاییز 1393، 1394، 1395 مورد استفاده قرار گرفت. هر ساله ویژگیهای مختلف مربوط به غلظت عناصر ازت و فسفر خاک مورد اندازهگیری قرار گرفتند. درصد تاج پوشش و تولید برای هر یک از گونههای گیاهی به‌تفکیک اندازهگیری شد و به گروه‌های گراس، فورب، بوتهای و یکساله تفکیک شدند و تجزیه و تحلیل آماری برای این گونه‌ها در قالب تجزیه مرکب و بر پایه طرح آزمایشی کاملاً تصادفی نامتعادل و مقایسه میانگینها به روش آزمون چنددامنهای دانکن صورت گرفت.
نتایج: نتایج نشان داد که هیچ یک از منابع تغییر به لحاظ غلظت ازت تفاوت معنیداری ایجاد نکردند اما برای فسفر، اثر سال، سال×تکرار و سال×تیمار معنیدار بود. در تیمارهای فاکتوریل، غلظت فسفر خاک تاثیر معنیداری نداشت ولی غلظت ازت خاک در سطح 5 درصد معنیدار بود. نتایج آنالیز مرکب هر سه سال در کوددهی ساده در سایت مجید آّباد نشان داد که به‌جز عامل سال به لحاظ غلظت ازت خاک و به‌جز عامل سال×تکرار بقیه منابع تغییر به لحاظ غلظت فسفر خاک تفاوت معنیداری در سطح 5 درصد ایجاد نکردند در کوددهی فاکتوریل، این تیمارها به لحاظ غلظت ازت و فسفر خاک تفاوت معنیداری ایجاد نکردند. از میان ویژگی تولید فرمهای مختلف رویشی، تیمارهای کوددهی ساده فقط بر تولید گونههای یکساله اثر معنیدار داشت. مابقی صفات به طور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای کوددهی قرار نگرفتند در کوددهی فاکتوریل، این تیمارها فقط بر تولید گندمیان و پهنبرگان+گندمیان اثر معنیدار داشتند. در سایت مجیدآباد، تیمارهای کوددهی ساده در سطح 5 درصد بر تولید گونههای یکساله و گندمیان اثر معنیدار داشتند. در این دو نوع تولید، سال هم معنیدار بود. سایر صفات به طور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای کوددهی قرار نگرفتند. در تیمارهای مختلف کوددهی فاکتوریل نیز، تولید یکسالهها و گندمیان، در سطح 1 درصد معنیدار شد اما بر سایر فرمهای رویشی تاثیر معنیداری نداشتند.
نتیجه‌گیری: تیمارهای کودی نیتروژندار غالباً، به طور نامطلوبی، باعث افزایش گیاهان یکسالهها و تیمارهای فسفردار در مواردی باعث کاهش تولید گیاهان خانواده گندمیان شدند. با این وجود، با توجه به نتایج این مطالعه، پیشنهاد میشود که از اعمال کودپاشی به روش معمول در سطح مراتع استان و مناطق مشابه به لحاظ بیواقلیمی جلوگیری به عمل آید. مطالعه کوددهی در عملیات اصلاحی همراه با کشت بذر یا نهال، به‌گونه‌ای که کود در اختیار ریشه گیاه قرار گیرد، پیشنهاد میشود.
مواد و روش‌ها: با توجه به وسعت مناطق رویشی استان کردستان، دو منطقه نیمه‌استپی سرد برای مطالعه حاضر انتخاب شد. در منطقه معرف مرتعی در هر یک از دو سایت مورد مطالعه، و براساس سطح قرق یا منطقه همگن موجود، برای هر تیمار کرتهای 5 ×5 متری به فاصله 10-5 متری (در هر سال سه تکرار) از سال 1393 تا 1396 به روش تصادفی-سیستماتیک پیکهکوبی شد در این مطالعه، در دو سال اول آزمایش ساده و در سال سوم به صورت فاکتوریل اجرا شد. نیتروژن در 4 سطح 0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار در بهار 1394، 1395 و 1396 اعمال شد. برای کود فسفر، علاوه بر حداقل سه کرت شاهد در هر سال، در دو سطح 50 و 100 کیلوگرم در هکتار در پاییز 1393، 1394، 1395 مورد استفاده قرار گرفت. هر ساله ویژگیهای مختلف مربوط به غلظت عناصر ازت و فسفر خاک مورد اندازهگیری قرار گرفتند. درصد تاج پوشش و تولید برای هر یک از گونههای گیاهی به‌تفکیک اندازهگیری شد و به گروه‌های گراس، فورب، بوتهای و یکساله تفکیک شدند و تجزیه و تحلیل آماری برای این گونه‌ها در قالب تجزیه مرکب و بر پایه طرح آزمایشی کاملاً تصادفی نامتعادل و مقایسه میانگینها به روش آزمون چنددامنهای دانکن صورت گرفت.
نتایج: نتایج نشان داد که هیچ یک از منابع تغییر به لحاظ غلظت ازت تفاوت معنیداری ایجاد نکردند اما برای فسفر، اثر سال، سال×تکرار و سال×تیمار معنیدار بود. در تیمارهای فاکتوریل، غلظت فسفر خاک تاثیر معنیداری نداشت ولی غلظت ازت خاک در سطح 5 درصد معنیدار بود. نتایج آنالیز مرکب هر سه سال در کوددهی ساده در سایت مجید آّباد نشان داد که به‌جز عامل سال به لحاظ غلظت ازت خاک و به‌جز عامل سال×تکرار بقیه منابع تغییر به لحاظ غلظت فسفر خاک تفاوت معنیداری در سطح 5 درصد ایجاد نکردند در کوددهی فاکتوریل، این تیمارها به لحاظ غلظت ازت و فسفر خاک تفاوت معنیداری ایجاد نکردند. از میان ویژگی تولید فرمهای مختلف رویشی، تیمارهای کوددهی ساده فقط بر تولید گونههای یکساله اثر معنیدار داشت. مابقی صفات به طور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای کوددهی قرار نگرفتند در کوددهی فاکتوریل، این تیمارها فقط بر تولید گندمیان و پهنبرگان+گندمیان اثر معنیدار داشتند. در سایت مجیدآباد، تیمارهای کوددهی ساده در سطح 5 درصد بر تولید گونههای یکساله و گندمیان اثر معنیدار داشتند. در این دو نوع تولید، سال هم معنیدار بود. سایر صفات به طور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای کوددهی قرار نگرفتند. در تیمارهای مختلف کوددهی فاکتوریل نیز، تولید یکسالهها و گندمیان، در سطح 1 درصد معنیدار شد اما بر سایر فرمهای رویشی تاثیر معنیداری نداشتند.
نتیجه‌گیری: تیمارهای کودی نیتروژندار غالباً، به طور نامطلوبی، باعث افزایش گیاهان یکسالهها و تیمارهای فسفردار در مواردی باعث کاهش تولید گیاهان خانواده گندمیان شدند. با این وجود، با توجه به نتایج این مطالعه، پیشنهاد میشود که از اعمال کودپاشی به روش معمول در سطح مراتع استان و مناطق مشابه به لحاظ بیواقلیمی جلوگیری به عمل آید. مطالعه کوددهی در عملیات اصلاحی همراه با کشت بذر یا نهال، به‌گونه‌ای که کود در اختیار ریشه گیاه قرار گیرد، پیشنهاد میشود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |