دوره 19، شماره 3 - ( 6-1404 )
جلد 19 شماره 3 صفحات 0-0 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Saberi M, Dahmardeh Ghaleno M R, Khatibi R. Analysis of the effects of enclosure on soil biological indicators in Koteh rangelands of Khash County. مرتع 2025; 19 (3)
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1323-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1323-fa.html
صابری مرتضی، دهمرده قلعه نو محمد رضا، حطیبی رسول. تحلیل اثرات قرق بر شاخص‌های زیستی خاک در مراتع کوته شهرستان خاش. مرتع. 1404; 19 (3)
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران
چکیده: (40 مشاهده)
سابقه و هدف: تنوع میکروبی خاک نقش حیاتی در عملکردهای اکوسیستم‌های مرتعی خصوصاً چرخه‌های بیوژئوشیمیایی، تجزیه مواد آلی و حفظ حاصلخیزی خاک ایفا می‌کند. چرای دام، به‌عنوان یکی از فعالیت‌های انسانی گسترده در مراتع، می‌تواند با تغییر در ساختار پوشش گیاهی و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، بر جوامع میکروبی تأثیر بگذارد. با این حال، نتایج مطالعات مختلف در مورد تأثیر چرای دام بر تنوع میکروبی خاک متناقض بوده که ممکن است ناشی از تفاوت در شرایط اقلیمی، نوع مرتع، شدت و مدت زمان چرای دام باشد. بنابراین، نیاز به یک تحلیل جامع برای درک بهتر این تأثیرات احساس می‌شود. با توجه به اهمیت آگاهی از تاثیر قرق بر خصوصیات زیستی خاک، انجام چنین مطالعاتی خصوصاً در مناطق با اقلیم خشک و نیمه‌خشک وحساس به چرای دام ضروری است. بنابراین تحقیق حاضر در مراتع کوته شهرستان خاش به منظور شناسایی تاثیر قرق بر ویژگی‌های زیستی خاک منطقه انجام شد.
مواد و روش‌ها: بدین منظور تعداد ۶۰ پلات در طول ۶ ترانسکت 100 متری به روش تصادفی - سیستماتیک در هریک از مناطق قرق و تحت چرا در نظر گرفته شد. در داخل هر پلات فهرست گونه‌های موجود، درصد پوشش گیاهی، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه و خاک لخت ثبت شد. از ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت یک پروفیل خاک به عمق ۰-۱۵ و ۱۵-۳۰ سانتیمتر برای هر منطقه برداشت شد. سپس سه نمونه از هر عمق با هم مخلوط و یک نمونه مرکب تهیه گردید. تعداد ۲۴ نمونه خاک جهت اندازه‌گیری ویژگی‌های زیستی خاک (آنزیم کالاتاز، کربن زیتوده میکروبی، نیتروژن زیتوده میکروبی، تنفس میکروبی پایه، جمعیت میکروارگانیسم‌ها و سهم میکروبی خاک) به آزمایشگاه انتقال یافت. داده‌های حاصل با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل گردید.
نتایج: نتایج ارزیابی پوشش سطح مرتع نشان داد درصد پوشش گیاهی در منطقه قرق ۲/۳۲ درصد و در منطقه مورد چرای دام ۹/۱۰ درصد بوده و شاخص‌های زیستی در عمق اول در هر دو منطقه قرق و چرا شده به‌طور معناداری بالاتر از عمق دوم بودند. این یافته‌ها به روشنی تأیید می‌کنند که بیشتر فعالیت‌ها و عملکردهای زیستی خاک در لایه‌های سطحی متمرکز هستند که به دلیل وجود مواد آلی بیشتر، اکسیژن بالاتر، نیتروژن و فعالیت های متابولیکی بیشتر است. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین شاخص‌های زیستی خاک در منطقه قرق نشان داد آنزیم کاتالاز با نیتروژن زیتوده میکروبی و جمعیت میکروارگانیسم‌ها همبستگی بسیار قوی نشان داد. این نشان می‌دهد که افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک باعث افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز می‌شود که خود نشان‌دهنده سلامت زیستی خاک است. همچنین شاخص نیتروژن زیتوده میکروبی با سهم میکروبی خاک، جمعیت میکروارگانیسم‌ها و آنزیم کاتالاز همبستگی بالایی داشت. این نتایح نشان می‌دهد که نیتروژن موجود در زیتوده میکروبی نقش مهمی در پویایی مواد غذایی در خاک ایفا می‌کند.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده، شاخص‌هایی آنزیم کاتالاز، نیتروژن زیتوده میکروبی، جمعیت میکروارگانیسم‌ها و سهم میکروبی خاک می‌توانند به عنوان نشانگرهای زیستی مؤثر جهت ارزیابی کیفیت و سلامت خاک در اکوسیستم‌های مرتعی استفاده شوند. همچنین کلیه ویژگی‌های زیستی خاک در منطقه قرق شده در هر دو عمق مورد مطالعه بهتر از منطقه تحت چرای دام هستند که نشان می‌دهد چرای شدید باعث افت فعالیت‌های زیستی، کاهش حاصلخیزی خاک و اختلال در چرخه‌های بیوژئوشیمیایی می‌شود. بنابراین، اجرای برنامه‌های قرق یا مدیریت چرای تناوبی برای احیای عملکرد فیزیکوشیمیایی و زیستی خاک در اکوسیستم‌های مرتعی توصیه می‌شود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |