رحمان ادبی فیروزجایی، جمشید قربانی، سیدحسن زالی،
دوره ۱۵، شماره ۳ - ( ۸-۱۴۰۰ )
چکیده
سرخس عقابی (Pteridium aquilinum) در قارههای مختلف جهان و نیز در ایران در ناحیه رویشی هیرکانی پراکنش دارد. گسترش این گیاه مشکلاتی را در مدیریت جنگل، مرتع و اراضی کشاورزی ایجاد میکند. با توجه به نفوذ این گیاه به مراتع ییلاقی در بندپی بابل در استان مازندران، این تحقیق به وضعیت گسترش این گیاه و دامنه تحمل آن به خصوصیات خاک پرداخته است. اندازهگیری درصد تاج پوشش، تراکم، ارتفاع و زی‌توده سرخس عقابی و نمونهگیری خاک در چهار تیپ گیاهی منطقه شامل جنگل راش، دو تیپ مرتع مشجر و علفزار انجام شد. نتایج نشان داد که سرخس عقابی توانسته در منطقه میانگین تاج پوشش بین ۵۰ تا ۷۵ درصد، میانگین تراکم ۱۲ تا ۳۷ پایه در مترمربع، و میانگین ارتفاع ۵۰ تا ۹۰ سانتی متر را ایجاد نماید. این گیاه در یک فصل رویش توانایی تولید ۴ تا ۷ تن زی‌توده هوایی در هکتار را داشته است. به‌جز ارتفاع اندام هوایی سایر خصوصیات گیاه به‌طور معنیداری در تودههای این گیاه در علفزار بیشتر از مراتع مشجر و جنگل بوده است. خاک مناطق تحت هجوم سرخس عقابی نسبت به مراتع منطقه که هنوز گیاه در آنها گسترش نیافته به‌طور معنیداری دارای ماده آلی، ازت و هدایت الکتریکی بیشتر اما اسیدیته کمتر بودند. سرخس عقابی در شرایط اسیدی و مرطوب خاک دارای بهینه بوده است. در مدیریت مراتع منطقه باید به کنترل این گیاه اقدام نمود تا گسترش آن موجب بلا استفاده ماندن سطح وسیعی از مراتع منطقه نگردد.
