سیدعباس ذبحی، علیرضا خوانین‌زاده، جلال غلام‌نژاد، محمدحسین حکیمی،
دوره ۱۴، شماره ۲ - ( ۵-۱۳۹۹ )
چکیده
استفاده از عصارههای گیاهی به دلیل داشتن خواص دارویی، ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی و عدم آلودگی‌های زیست‌محیطی و عوارض ناشی از سموم شیمیایی در کنترل عوامل میکروبی رو به پیشرفت است. در این پژوهش تأثیر ضد قارچی عصارههای آبی و اتانولی چهار گونه گیاه مرتعی به منظور کنترل بیماری مهلک پوسیدگی فیتوفتورایی خیار گلخانه‌ای، با عامل Phytophthora drechleri بررسی شد. ابتدا عصارۀ آبی و اتانولی اندام هوایی گیاهان آویشن شیرازی، درمنه کوهی برداشت شده در بهار و پائیز و ریشۀ شیرین‌بیان، با حلال‌های آبی و اتانولی استخراج شد. تأثیر عصاره‌ها بر روی شبه قارچ P. drechleri به دو روش دیسک‌گذاری کاغذی و اختلاط با محیط کشت مورد بررسی قرار گرفت. عصاره آبی درمنه پائیزه و شیرین‌بیان در روش اختلاط با محیط کشت (۳۰۰۰ پیپیام) ۱۰۰ درصد کنترل‌کنندگی نشان دادند. کمترین کنترل‌کنندگی (۲۵/۶ درصد) مربوط به عصاره آبی گونه گیاهی آویشن و در به کارگیری غلظت ۵۰۰ پیپیام در روش اختلاط با محیط کشت مشاهده شد. بیشترین کنترل‌کنندگی بیماری (کمتر از ۷۳ درصد) در حلال الکلی بروش اختلاط با محیط کشت مربوط به عصاره درمنه بهاره و پاییزه بود. بیشترین کنترل‌کنندگی بیماری عمدتا در عصارههای آبی مشاهده و برتری حلال آبی نسبت به حلال اتانولی مشخص شد. نتایج بیانگر مناسب بودن عصاره گونه شیرین‌بیان و درمنه برداشت شده در پاییز با حلال آبی جهت کنترل بیماری می باشند. به‌طور کلی با توجه به نتایج، گیاهان بررسی شده در این تحقیق دارای قابلیت کنترل شبه قارچ P. drechleri بوده و عصارههای با حلال آبی به‌دلیل هزینه پائین تر، سازگاری با محیط‌زیست و اثرات ضد قارچی معنی دار به عنوان حلال مناسب جهت عصاره‌گیری گونه‌های مطالعه شده توصیه می‌شود.
