دوره 16، شماره 2 - ( 5-1401 )
جلد 16 شماره 2 صفحات 358-345 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mofidi-Chelan M. Financial Analysis of Traditional Rangeland-based Livestock Husbandry in Pastoral Units of Sahand Mountain Rangelands. مرتع 2022; 16 (2) :345-358
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1089-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1089-fa.html
مفیدی چلان مرتضی. تحلیل مالی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع کوهستانی سهند. مرتع. 1401; 16 (2) :345-358
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
چکیده: (1425 مشاهده)
سابقه و هدف: علیرغم اجرای طرحهای مرتعداری در عرصههای مرتعی، گزارشهای متعددی از وضعیت نامطلوب مدیریت مراتع منتشر می شود. این موضوع بیانگر آن است که فشار وارد بر مراتع، بیش از توان آنها می باشد و بهره برداری از آنها به هیچ وجه برابر ضوابط علمی و مطابق با مقیاس تولید آن نبوده است. از اینرو باید ضمن تجدید نظر در شرح خدمات طرح-های مرتعداری، به هنگام ممیزی مراتع و صدور پروانه چرا، به اندازه مطلوب هر خانوار و حداقل مساحت مرتع مورد نیاز هر یک از خانوارهای مرتعدار جهت استفاده چرایی از مرتع و نگهداری دام، توجه ویژهای کرد. در این ارتباط، اعتقاد بر این است که تعیین تعداد بهینه دام به عنوان مهمترین تصمیم مدیریتی موثر در تولید و اقتصاد، امری پیچیده بوده و به معیارهای مختلف، بستگی دارد. بنابراین شناخت هزینه ها و درآمدهای جاری بهره بردار و واحدهای بهره برداری جهت برنامه ریزی کوتاه مدت و بلندمدت مرتعداران و بخش های دولتی در استفاده اصولی و حفظ و احیای این منابع از اهمیت زیادی برخوردار است.
مواد و روش‌ها: این تحقیق با هدف ارزیابی و تحلیل مالی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع سهند انجام شد. 45 سامان عرفی مرتعی از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی‌شده برای مطالعه انتخاب شدند و درنهایت پرسشنامه ارزیابی مالی به‌صورت تصادفی برای 205 دامدار تکمیل و هزینه‌ها و درآمدهای دامداری سنتی و شاخص‌های ارزش حال خالص و نسبت منفعت به هزینه با استفاده از اطلاعات پرسشنامه استخراج گردید. همچنین رانت اقتصادی و ارزش مورد انتظار از دیدگاه دامداری و تولید علوفه برای مراتع مذکور محاسبه شد. سود اقتصادی سالانه به‌دست‌آمده از فروش محصول در واحد سطح (فرآورده های لبنی، دام زنده، پشم و مو و کود دامی) رانت اقتصادی نام دارد که از کسر هزینه‌‌های آشکار (هزینه های دامداری) و پنهان (هزینه های کارگری دامداران و خانواده آنان در دامداری سنتی) از درآمد ناخالص و تقسیم جواب حاصله بر سطح به دست می‌‌آید. ارزش هر هکتار از مراتع موردبررسی ازنظر بهرهبرداری به‌صورت دامداری سنتی با تقسیم رانت اقتصادی بر نرخ تنزیل واقعی، محاسبه گردید. برای محاسبات مربوط به توجیه اقتصادی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع سهند از دو شاخص ارزش حال منفعت خالص ([1]NPV) و نسبت منفعت به هزینه (BCR[2]) استفاده‌شده است. در روابط مذکور t عمر مفید دوره دامداری، B و C به ترتیب منفعت و هزینه جاری در هر سال، i نرخ بهره و n تعداد سالها است.
نتایج: نتایج نشان داد بهره‌برداران سامان‌های عرفی مراتع سهند به‌طور متوسط دارای 19/85 هکتار مرتع هستند و متوسط تعداد دام برای هر بهره‌بردار در این مراتع 277 واحد دامی است. به‌طور سالانه هر بهره‌بردار در دامداری سنتی 14/1994 میلیون ریال هزینه دامداری دارد که قسمت عمده آن مربوط به تأمین خوراک و تغذیه دستی دام می‌باشد. مجموع درآمد هر بهره‌بردار در طول سال به‌صورت متوسط 38/2697 میلیون ریال به دست آمد که بخش عمده آن مربوط به فروش دام زنده است. سود اقتصادی به ازای هر بهره بردار در ییلاق 38/1704 میلیون ریال و در قشلاق به ازای هر بهره بردار 10/539 میلیون ریال زیان برآورد گردید. رانت اقتصادی حاصل از بهرهبرداری سامان‌های عرفی مراتع سهند برای دامداران 26/8 میلیون ریال برای هر هکتار و ارزش مورد انتظار این مراتع 53/1 میلیون ریال برای هر هکتار برآورد گردید. طبق نتایج توجیه اقتصادی؛ در سناریو با نرخ بهره 14 درصد 712/2 میلیون ریال و در سناریو با نرخ بهره 18 درصد 928/2 میلیون ریال زیان اقتصادی به ازای هر بهره‌بردار وجود دارد. نسبت منفعت به هزینه در سناریو با نرخ بهره 14 درصد 79/0 و در سناریو با نرخ بهره 18 درصد 76/0 برآورد گردید که نشان دهنده زیانده بودن واحدهای دامداری در سامان های عرفی مراتع سهند می باشد.
نتیجه‌گیری: تحلیل مالی واحدهای دامداری سنتی وابسته به مراتع می تواند اطلاعات و راهنمایی‌های موردنیاز را در اختیار مدیران مراتع کشور قرار داده و نیز در جریان برنامه ریزی و سیاست-گذاری‌های اقتصادی کلان کشور و همچنین مدیریت دام وابسته به مراتع کشور، مورداستفاده قرار گیرد. برای رسیدن به سودآوری اقتصادی مطلوب و کاهش فشار دام بر مراتع، اولویت دفتر امور مراتع، باید تهیه طرح های مرتع داری اقتصادی باشد. برای تحقق این امر، باید با استفاده از فناوریهای نوین، هزینه های دامداری را کاهش و با استفاده چندمنظوره از مرتع، مرتعداری را اقتصادی کرد. ارزان کردن مرتع داری، توانمند کردن مرتعداران و بالا بردن رفاه آنان، سه پیش شرط اساسی برای مرتعداری اقتصادی و جلوگیری از تخریب مراتع می باشد.
مواد و روش‌ها: این تحقیق با هدف ارزیابی و تحلیل مالی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع سهند انجام شد. 45 سامان عرفی مرتعی از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی‌شده برای مطالعه انتخاب شدند و درنهایت پرسشنامه ارزیابی مالی به‌صورت تصادفی برای 205 دامدار تکمیل و هزینه‌ها و درآمدهای دامداری سنتی و شاخص‌های ارزش حال خالص و نسبت منفعت به هزینه با استفاده از اطلاعات پرسشنامه استخراج گردید. همچنین رانت اقتصادی و ارزش مورد انتظار از دیدگاه دامداری و تولید علوفه برای مراتع مذکور محاسبه شد. سود اقتصادی سالانه به‌دست‌آمده از فروش محصول در واحد سطح (فرآورده های لبنی، دام زنده، پشم و مو و کود دامی) رانت اقتصادی نام دارد که از کسر هزینه‌‌های آشکار (هزینه های دامداری) و پنهان (هزینه های کارگری دامداران و خانواده آنان در دامداری سنتی) از درآمد ناخالص و تقسیم جواب حاصله بر سطح به دست می‌‌آید. ارزش هر هکتار از مراتع موردبررسی ازنظر بهرهبرداری به‌صورت دامداری سنتی با تقسیم رانت اقتصادی بر نرخ تنزیل واقعی، محاسبه گردید. برای محاسبات مربوط به توجیه اقتصادی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع سهند از دو شاخص ارزش حال منفعت خالص ([1]NPV) و نسبت منفعت به هزینه (BCR[2]) استفاده‌شده است. در روابط مذکور t عمر مفید دوره دامداری، B و C به ترتیب منفعت و هزینه جاری در هر سال، i نرخ بهره و n تعداد سالها است.
نتایج: نتایج نشان داد بهره‌برداران سامان‌های عرفی مراتع سهند به‌طور متوسط دارای 19/85 هکتار مرتع هستند و متوسط تعداد دام برای هر بهره‌بردار در این مراتع 277 واحد دامی است. به‌طور سالانه هر بهره‌بردار در دامداری سنتی 14/1994 میلیون ریال هزینه دامداری دارد که قسمت عمده آن مربوط به تأمین خوراک و تغذیه دستی دام می‌باشد. مجموع درآمد هر بهره‌بردار در طول سال به‌صورت متوسط 38/2697 میلیون ریال به دست آمد که بخش عمده آن مربوط به فروش دام زنده است. سود اقتصادی به ازای هر بهره بردار در ییلاق 38/1704 میلیون ریال و در قشلاق به ازای هر بهره بردار 10/539 میلیون ریال زیان برآورد گردید. رانت اقتصادی حاصل از بهرهبرداری سامان‌های عرفی مراتع سهند برای دامداران 26/8 میلیون ریال برای هر هکتار و ارزش مورد انتظار این مراتع 53/1 میلیون ریال برای هر هکتار برآورد گردید. طبق نتایج توجیه اقتصادی؛ در سناریو با نرخ بهره 14 درصد 712/2 میلیون ریال و در سناریو با نرخ بهره 18 درصد 928/2 میلیون ریال زیان اقتصادی به ازای هر بهره‌بردار وجود دارد. نسبت منفعت به هزینه در سناریو با نرخ بهره 14 درصد 79/0 و در سناریو با نرخ بهره 18 درصد 76/0 برآورد گردید که نشان دهنده زیانده بودن واحدهای دامداری در سامان های عرفی مراتع سهند می باشد.
نتیجه‌گیری: تحلیل مالی واحدهای دامداری سنتی وابسته به مراتع می تواند اطلاعات و راهنمایی‌های موردنیاز را در اختیار مدیران مراتع کشور قرار داده و نیز در جریان برنامه ریزی و سیاست-گذاری‌های اقتصادی کلان کشور و همچنین مدیریت دام وابسته به مراتع کشور، مورداستفاده قرار گیرد. برای رسیدن به سودآوری اقتصادی مطلوب و کاهش فشار دام بر مراتع، اولویت دفتر امور مراتع، باید تهیه طرح های مرتع داری اقتصادی باشد. برای تحقق این امر، باید با استفاده از فناوریهای نوین، هزینه های دامداری را کاهش و با استفاده چندمنظوره از مرتع، مرتعداری را اقتصادی کرد. ارزان کردن مرتع داری، توانمند کردن مرتعداران و بالا بردن رفاه آنان، سه پیش شرط اساسی برای مرتعداری اقتصادی و جلوگیری از تخریب مراتع می باشد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
