دوره 16، شماره 2 - ( 5-1401 )
جلد 16 شماره 2 صفحات 270-256 |
برگشت به فهرست نسخه ها
اردوان قربانی 
، لیدا عندلیبی ، فرید دادجو ، کبری محمدزاده نی ، فرزاد میرزائی آقجه قشلاق ، کاظم هاشمی مجد ، مهدی معمری ، فرزانه عظیمی مطعم
، لیدا عندلیبی ، فرید دادجو ، کبری محمدزاده نی ، فرزاد میرزائی آقجه قشلاق ، کاظم هاشمی مجد ، مهدی معمری ، فرزانه عظیمی مطعم
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
چکیده: (2099 مشاهده)
سابقه و هدف: نقش مراتع در تولید فرآوردههای دامی از لحاظ تولید خوراک دام دارای اهمیت است که دو سوم از کل هزینه تولید در واحدهای مختلف پرورش دام، به هزینه خوراک اختصاص دارد. مرتعداران عملکرد دام را برآیند نهایی کیفیت علوفه مرتع می‌دانند. کیفیت علوفه به‌عنوان توانایی تولید مرتعی در فراهم نمودن سطح مطلوب عملکرد دام (تولید گوشت، شیر و پشم) تعریف شده و ارزش غذایی علوفه بیانگر مقدار انرژی و مواد مغذی است که در دسترس دام قرار میگیرد. هدف این پژوهش تعیین عناصر معدنی و ارزش غذایی گونههای Tanacetum chiliophyllum Sch.Bip. و Potentilla reptans L. (گونههای غالب منطقه) طی سه مرحله فنولوژیکی (رویشی، گل‌دهی و بذردهی) و در دو جهت جغرافیایی شمالی و جنوبی مراتع شغالدره شهرستان نمین استان اردبیل بوده است.
مواد و روش‌ها: تعداد دو سایت در منطقه شغالدره از توابع شهرستان نمین واقع در استان اردبیل برای نمونه‌برداری انتخاب شد. این منطقه در مجاورت و تحت تأثیر آب و هوا و اقلیم دریای خزر و دیواره کوهستان البرز غربی و نفوذ هوای مرطوب به این منطقه قرار دارد. نمونه‌برداری از 50 پایه به‌روش تصادفی انجام شد. پس از خشک و آماده‌سازی نمونهها برای انجام مراحل آزمایشگاهی، مواد معدنی ماکرو (نیترات، کلسیم، فسفر، ازت، سدیم و پتاسیم)، مواد معدنی میکرو (آهن، مس، روی و منگنز) و ویژگیهای شیمیایی دیواره سلولی بدون همی‌سلولز[1] و الیاف نامحلول در شوینده خنثی[2]، ماده خشک، چربی خام، خاکستر خام و پروتئین خام) با استفاده از روشهای آزمایشگاهی استاندارد در مراحل رویشی مختلف گونه‌ها اندازهگیری شد.
نتایج: نتایج با استفاده از مقایسه میانگین بررسی شد و نشان داد که اختلاف بین دو گونه T. chiliophyllum و P. reptans در پتاسیم، کلسیم، نیترات، فسفر، روی، مس و منگنز (01/0>p) و در آهن و خاکستر خام (05/0>p) معنیدار بوده است. مرحله رویشی باعث ایجاد اختلاف معنیدار در آهن، روی، منگنز و درصد چربی شد (01/0>p). جهت جغرافیایی نیز با اختلاف معنیدار (05/0>p) در مقدار پروتئین خام، ماده خشک، NDF، آهن، کلسیم و نیترات شد. طبق نتایج به‌دست آمده میزان عناصر ماکرو، میکرو و میزان پروتئین خام گونههای مورد بررسی در مراحل مختلف رشد کم‌تر از حد بحرانی و میزان ماده خشک بیش‌تر از حد بحرانی بود. این نتایج نشاندهنده اهمیت نقش ویژگیهای ذاتی، مرحله رشد و شرایط محیطی در تعیین ویژگیهای کیفیت علوفه هستند.
نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق بیانگر اهمیت عملکرد گیاهان در اکوسیستمها، تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر نوع گونه، جهت جغرافیایی و مرحله رشد است. هر یک از این عوامل میتوانند تأثیر به‌سزایی بر کمیت و کیفیت گیاهان مرتعی داشته باشند؛ بنابراین شناخت عوامل محیطی و میزان اثر آن‌ها بـر پوشـش گیاهی برای احیاء اکوسیستم‌های مرتعی حائز اهمیت است. نتایج مقایسه کیفیت علوفه دو گونه نشان داد که گونه P.reptans از ارزش علوفه‌ای بالاتری نسبت به T.chiliophyllum برخوردار است. پیشنهاد می‌شود با اجرای سیستم‌های چرایی و به‌عبارت‌دیگر برنامه‌ریزی خوراک‌دهی دام در مرتع، به گونه‌ای عمل شود تا ضمن حفظ وضعیت مرتع، عملکرد دام نیز در سطح مطلوبی نگه داشته شود و از کاهش وزن جثه دام‌ها جلوگیری گردد.
مواد و روش‌ها: تعداد دو سایت در منطقه شغالدره از توابع شهرستان نمین واقع در استان اردبیل برای نمونه‌برداری انتخاب شد. این منطقه در مجاورت و تحت تأثیر آب و هوا و اقلیم دریای خزر و دیواره کوهستان البرز غربی و نفوذ هوای مرطوب به این منطقه قرار دارد. نمونه‌برداری از 50 پایه به‌روش تصادفی انجام شد. پس از خشک و آماده‌سازی نمونهها برای انجام مراحل آزمایشگاهی، مواد معدنی ماکرو (نیترات، کلسیم، فسفر، ازت، سدیم و پتاسیم)، مواد معدنی میکرو (آهن، مس، روی و منگنز) و ویژگیهای شیمیایی دیواره سلولی بدون همی‌سلولز[1] و الیاف نامحلول در شوینده خنثی[2]، ماده خشک، چربی خام، خاکستر خام و پروتئین خام) با استفاده از روشهای آزمایشگاهی استاندارد در مراحل رویشی مختلف گونه‌ها اندازهگیری شد.
نتایج: نتایج با استفاده از مقایسه میانگین بررسی شد و نشان داد که اختلاف بین دو گونه T. chiliophyllum و P. reptans در پتاسیم، کلسیم، نیترات، فسفر، روی، مس و منگنز (01/0>p) و در آهن و خاکستر خام (05/0>p) معنیدار بوده است. مرحله رویشی باعث ایجاد اختلاف معنیدار در آهن، روی، منگنز و درصد چربی شد (01/0>p). جهت جغرافیایی نیز با اختلاف معنیدار (05/0>p) در مقدار پروتئین خام، ماده خشک، NDF، آهن، کلسیم و نیترات شد. طبق نتایج به‌دست آمده میزان عناصر ماکرو، میکرو و میزان پروتئین خام گونههای مورد بررسی در مراحل مختلف رشد کم‌تر از حد بحرانی و میزان ماده خشک بیش‌تر از حد بحرانی بود. این نتایج نشاندهنده اهمیت نقش ویژگیهای ذاتی، مرحله رشد و شرایط محیطی در تعیین ویژگیهای کیفیت علوفه هستند.
نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق بیانگر اهمیت عملکرد گیاهان در اکوسیستمها، تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر نوع گونه، جهت جغرافیایی و مرحله رشد است. هر یک از این عوامل میتوانند تأثیر به‌سزایی بر کمیت و کیفیت گیاهان مرتعی داشته باشند؛ بنابراین شناخت عوامل محیطی و میزان اثر آن‌ها بـر پوشـش گیاهی برای احیاء اکوسیستم‌های مرتعی حائز اهمیت است. نتایج مقایسه کیفیت علوفه دو گونه نشان داد که گونه P.reptans از ارزش علوفه‌ای بالاتری نسبت به T.chiliophyllum برخوردار است. پیشنهاد می‌شود با اجرای سیستم‌های چرایی و به‌عبارت‌دیگر برنامه‌ریزی خوراک‌دهی دام در مرتع، به گونه‌ای عمل شود تا ضمن حفظ وضعیت مرتع، عملکرد دام نیز در سطح مطلوبی نگه داشته شود و از کاهش وزن جثه دام‌ها جلوگیری گردد.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |