مــــرتــــع

سابقه و هدف: این تحقیق با هدف شناسایی و اولویت­بندی مناطق مستعد کشت یونجه چند ساله در دیم­زارهای کم بازده هیراب شهرستان بروجرد با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و روش تحلیل سلسله مراتبی مورد بررسی قرار گرفت. یونجه یکی از گیاهان پراهمیت در کشاورزی امروز است و در بین گیاهان علوفه­ای از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، به طوری که از آن به عنوان ملکه گیاهان علوفه­ای یاد شده است از طرفی دیمزارها بدلیل مدیریت سوء در معرض فرسایش بادی و آبی قرار دارند و یونجه به عنوان یکی از گیاهان سازگار با شرایط کم آبی به عنوان یک از گیاهان مناسب کشت در نظر گرفته شده است.

مواد و روش­ها: ابتدا نسبت به جمع­آوری اطلاعات، لایه­ها و نقشه­های منطقه اقدام شد. سپس با بررسی منابع علمی عوامل طبیعی موثر بر کشت یونجه را استخراج و پرسشنامه جهت تعیین ضرایب اهمیت این عاملها تهیه شد. در مرحله بعد این ضرایب را وارد نرم افزار Expert choice کرده و معیارها و زیر معیارها وزن­دهی شدند و بعد از به دست آوردن وزن نرمال، اطلاعات را وارد نرم افزار Arc GIS کرده و لایه­های تهیه شده بر اساس این اوزان، وزن­دهی شدند و در نهایت لایه­های وزن­دهی شده با هم تلفیق شدند.

نتایج: منطقه از نظر توان کشت یونجه در چهار کلاس بسیار مستعد، مستعد، نیمه مستعد و غیر مستعد طبقه­بندی گردید. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که بیش از 70 درصد از منطقه دارای توان بالا تا متوسط برای کشت یونجه است. و این به این معناست که بیشتر نقاط منطقه هیراب از نظر عاملهای مناسب برای کشت یونجه در شرایط مناسبی قرار دارد. این امر نشان می­دهد که براساس متغیرهای اقلیمی و توپوگرافیکی مورد بررسی، شرایط مناسب کشت این محصول در بیش از نیمی از نواحی، قابل کشت است که نشان از پتانسیل بالای منطقه هیراب در کشت یونجه یکساله به عنوان گیاهی مناسب در تناوب زراعی و همچنین احیاء مراتع دارد.

نتیجه­گیری: با بررسی ارزش وزنی به دست آمده برای عوامل موثر بر کشت یونجه در این پژوهش مشخص شد در بین معیارهای موثر بر کشت یونجه عامل خاک شامل(بافت خاک، عمق خاک، شوری و اسیدیته) بیشترین تاثیر بر کشت یونجه را دارد با ارزش وزنی 637/0 و بعد از خاک معیار توپوگرافی(شامل شیب، جهت و ارتفاع) عامل موثر بر کشت یونجه است با ارزش وزنی 258/0 و معیار اقلیم(شامل دما و بارش) در رتبه سوم قرار دارد با ارزش وزنی 105/0 بافت خاک و شوری خاک منطقه به ترتیب با ارزش وزنی 170/0 و 073/0 کمترین تاثیر را دارد. مناطق با ارتفاع بیش از 2500 متر کمترین توان کشت یونجه و ارزش وزنی 048/0 را دارد. در بین گزینه­های جهت منطقه، جهات جنوب و جنوب­شرقی بیشترین اثرگزاری را بر کشت یونجه داشته با ارزش وزنی 546/0و کمترین توان در جهات غرب و شمال با ارزش وزنی 084/0 است.