دوره 18، شماره 3 - ( 11-1403 )
جلد 18 شماره 3 صفحات 398-385 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Adnani S M, Zandi Esfahan E, Hossein Jafari S. The Potential of Halocnemum strobilaceum, Nitraria schoberi, and Suaeda aegyptiaca Plants as a Source of Edible Oil in the Hoze Soltan Rangelands of Qom Province. مرتع 2025; 18 (3) :385-398
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1262-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1262-fa.html
ادنانی مهدی، زندی اصفهان احسان، حسین جعفری سمیرا. پتانسیل گیاهان Halocnemum strobilaceum، Nitraria schoberi و Suaeda aegyptiaca به‌عنوان منبع روغن خوراکی، مراتع حوض سلطان قم. مرتع. 1403; 18 (3) :385-398
بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
چکیده: (451 مشاهده)
سابقه و هدف: هالوفیتها از جمله گیاهان مقاوم به شوری هستند که پتانسیل تولید روغن خوراکی در بذر آنها وجود دارد. توجه به کشت گیاهان هالوفیت و مقاوم به شوری جهت استفاده چندمنظوره از جمله تولید روغن خوراکی به‌طور ویژهای در حال افزایش بوده که علت اصلی آن حاد بودن مساله شوری در کشورهای مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا مانند ایران است. وسعت زیاد اراضی شور به‌ویژه در کشورهای مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا مانند ایران باعث شده تا این گیاهان به‌عنوان محصولاتی ارزشمند در اراضی شور اهمیت ویژهای داشته باشند. لذا این تحقیق با هدف بررسی تولید، کمیت و کیفیت روغن خوراکی سه گونه هالوفیت Halocnemum strobilaceum، Nitraria schoberi و Suaeda aegyptiaca در مراتع حاشیه حوض سلطان قم جهت توصیه آنها برای کشت در اراضی شور (شورورزی)، انجام شد.
مواد و روش ها: تحقیق حاضر در رویشگاه‌های شور استان قم در حاشیه کفه نمکی حوض سلطان انجام شد. پس از تهیه نقشه تیپ‌های گیاهی و بازبینی از عرصه، تیپ‌های گیاهی مورد نظر در هر یک از سایت‌ها انتخاب و نمونه‌برداری در داخل مناطق معرف هر تیپ گیاهی صورت پذیرفت. در مرحله بذردهی برای هر گونه در هر منطقه، تعداد 3 نمونه بذر به روش کاملا تصادفی تهیه گردید. تکرار اول به صورت تصادفی و در نزدیکترین محل به مرکز شوری و تکرار دوم و سوم هر کدام با فاصله 200 متر از تکرار قبلی انتخاب شد. تعداد نمونه ها در هر تکرار شامل 10 پایه از هر گونه بود که به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. برای هر گونه در هر منطقه، تعداد 3 نمونه بذر (مربوط به 3 تکرار در مرحله بذردهی) به آزمایشگاه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی قم ارسال گردید. درصد روغن به روش سوکسله با استفاده از حلال هگزان و آنالیز اسیدهای چرب با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC-FID) تعیین شد.
نتایج: یافتهها نشان داد که درصد روغن بذر در گونه Suaeda aegyptiaca با 47/20 درصد بیشتر از دو گونه Halocnemum strobilaceum با 69/14 درصد و Nitraria schoberi با 49/10 درصد بود. در روغن استخراج شده از بذر هر سه گونه مورد مطالعه، 7 نوع اسید چرب شناسایی شد. بیشترین درصد اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع غالب به‌ترتیب، پالمتیک اسید و لینولئیک اسید بود. نتایج آنالیز RDA نشان داد که میزان Oil و Linoleic acid در گونه Su.aegyptiaca بیشتر از سایر گونه‌ها بود. بیشترین میزان اسیدهای چرب شامل Sapienic، Behenic acid، Stearic acid و Arachidic acid در گونه Ni.schoberi وجود داشت. مقدار Palmitic acid نیز در گونه Ha.strobilaceum میزان بیشتری داشت.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج، از میان سه گونه مورد بررسی، گونه S. aegyptiaca از لحاظ قابلیت تولید روغن مطلوب و داشتن مقادیر بیشتر Oil و Linoleic acid، جهت احیای عرصههای طبیعی و یا اراضی مستثنیات در مناطق شور پیشنهاد میشود. بنابراین کشت و بهره‌برداری از گیاه S. aegyptiaca، در مناطق شوره‌زار که امکان کشت گیاهان زراعی وجود ندارد ضمن حفاظت از خاک و جلوگیری از تشدید روند بیابانزایی، می‌تواند گزینه‌ای مناسب در زمینه اشتغال و تولید و استحصال روغن‌های نباتی از گیاهان شورپسند باشد.
مواد و روش ها: تحقیق حاضر در رویشگاه‌های شور استان قم در حاشیه کفه نمکی حوض سلطان انجام شد. پس از تهیه نقشه تیپ‌های گیاهی و بازبینی از عرصه، تیپ‌های گیاهی مورد نظر در هر یک از سایت‌ها انتخاب و نمونه‌برداری در داخل مناطق معرف هر تیپ گیاهی صورت پذیرفت. در مرحله بذردهی برای هر گونه در هر منطقه، تعداد 3 نمونه بذر به روش کاملا تصادفی تهیه گردید. تکرار اول به صورت تصادفی و در نزدیکترین محل به مرکز شوری و تکرار دوم و سوم هر کدام با فاصله 200 متر از تکرار قبلی انتخاب شد. تعداد نمونه ها در هر تکرار شامل 10 پایه از هر گونه بود که به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. برای هر گونه در هر منطقه، تعداد 3 نمونه بذر (مربوط به 3 تکرار در مرحله بذردهی) به آزمایشگاه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی قم ارسال گردید. درصد روغن به روش سوکسله با استفاده از حلال هگزان و آنالیز اسیدهای چرب با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC-FID) تعیین شد.
نتایج: یافتهها نشان داد که درصد روغن بذر در گونه Suaeda aegyptiaca با 47/20 درصد بیشتر از دو گونه Halocnemum strobilaceum با 69/14 درصد و Nitraria schoberi با 49/10 درصد بود. در روغن استخراج شده از بذر هر سه گونه مورد مطالعه، 7 نوع اسید چرب شناسایی شد. بیشترین درصد اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع غالب به‌ترتیب، پالمتیک اسید و لینولئیک اسید بود. نتایج آنالیز RDA نشان داد که میزان Oil و Linoleic acid در گونه Su.aegyptiaca بیشتر از سایر گونه‌ها بود. بیشترین میزان اسیدهای چرب شامل Sapienic، Behenic acid، Stearic acid و Arachidic acid در گونه Ni.schoberi وجود داشت. مقدار Palmitic acid نیز در گونه Ha.strobilaceum میزان بیشتری داشت.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج، از میان سه گونه مورد بررسی، گونه S. aegyptiaca از لحاظ قابلیت تولید روغن مطلوب و داشتن مقادیر بیشتر Oil و Linoleic acid، جهت احیای عرصههای طبیعی و یا اراضی مستثنیات در مناطق شور پیشنهاد میشود. بنابراین کشت و بهره‌برداری از گیاه S. aegyptiaca، در مناطق شوره‌زار که امکان کشت گیاهان زراعی وجود ندارد ضمن حفاظت از خاک و جلوگیری از تشدید روند بیابانزایی، می‌تواند گزینه‌ای مناسب در زمینه اشتغال و تولید و استحصال روغن‌های نباتی از گیاهان شورپسند باشد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
