دوره 14، شماره 4 - ( 10-1399 )
جلد 14 شماره 4 صفحات 566-551 |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
چکیده: (3431 مشاهده)
در این تحقیق، تغییرات تنوع، غنا، یکنواختی و غالبیت گونه‌ای گیاهان مرتعی با استفاده از شاخص‌های شانون-وینر، سیمپسون، منهینیگ، مارگالف و هیل در گرادیان ارتفاعی مراتع قزل‌اوزن تا ارتفاعات شهرستان کوثر در استان اردبیل بررسی شد. در این گرادیان ارتفاعی هشت رویشگاه از حاشیه رودخانه قزل‌اوزن تا ارتفاعات انتخاب شدند و در هر رویشگاه سه ترانسکت 100 متری مستقر شد و سپس در امتداد هر ترانسکت از 10 پلات 1 یا 25 (فقط در سایت دو) مترمربعی نمونه‌برداری شد. گونه‌ها از سطح پلات‌ها جمع‌آوری، شناسایی و فرم رویشی آن‌ها تعیین شد و در هر یک از پلات‌ها، فاکتورهای مربوط به درصد تاج پوشش و تعداد گونه‌ها ثبت شد. شاخص‌های تنوع، غنا، یکنواختی و غالبیت گونه‌ای در سطح کل گیاهان و فرم‌های رویشی محاسبه شدند و سپس برای مقایسه اختلاف در بین سایت‌ها از تجزیه واریانس یک طرفه و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگین‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد تغییرات ارتفاع، شیب و جهت بر شاخص‌های تنوع، غنا، یکنواختی و غالبیت در سطح کل گیاهان اثر معنی‌داری داشته است، اما در سطح فرم‌های رویشی اثر ارتفاع بر فورب‌ها و گراس‌ها معنی‌دار اما بر بوته‌ها، بجز غنای منهینگ، معنی‌دار نبوده، و اثر شیب و جهات جغرافیایی نوسانات زیادی داشته است. نتایج مقایسه مقادیر شاخص‌ها نشان داد که بیشترین مقدار غالبیت در طبقه ارتفاعی 937-965 متر و شاخص‌های تنوع، غنا و یکنواختی در طبقه ارتفاعی 1635-1677 متر برای کل گیاهان مشاهده شد. بیشترین مقدار غالبیت در طبقه شیب 30-45 درصد، شاخص‌های تنوع و یکنواختی در طبقه 45-60 درصد و غنا در طبقه 0-15 درصد مشاهد شد. همچنین بیشترین مقدار غالبیت در جهت غربی، شاخص‌های تنوع، غنا و یکنواختی در جهت شمال شرقی برای کل گیاهان مشاهده شد. به‌طور کلی می‌توان بیان کرد که به علت شدت استفاده از مراتع ارتفاعات پایین‌دست، تنوع و غنای گونه‌ای کاهش یافته، در صورتی که در ارتفاعات بالاتر به‌دلیل کاهش جمعیت دام و بهبود شرایط اقلیمی، تنوع گونه‌ای افزایش یافته است. بنابراین با توجه به نتایج، از تغییرات شاخص‌های تنوع گونه‌ای می‌توان به عنوان معیاری در راستای بهبود وضعیت مراتع منطقه و همچنین اتخاذ برنامه‌های مدیریتی مناسب بهره گرفت.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |