بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
چکیده: (3336 مشاهده)
ارزیابی توان اکولوژیکی مرتعداری، یکی از ملزومات اساسی بهمنظور مدیریت مراتع است. پژوهش حاضر با همین منظور در مراتع کوهستانی میرداوود ارومیه انجام شد. برای انجام پژوهش، ابتدا نقشه واحدهای زیستمحیطی تهیه و ویژگیهای زیستمحیطی هر واحد همگن مشخص گردید. در گام بعد با مقایسه ویژگیهای اکولوژیکی هر واحد همگن و مقادیر معیارها و شاخصهای مدل اکولوژیکی پیشنهادی دفتر استعدادیابی و بهرهبرداری از اراضی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری (1390)، توان هر یک از واحدهای همگن برای مرتعداری، ارزیابی و نقشه آن به دو روش و سناریو، تهیه گردید و تطابق هر دو نقشه، از نظر آماری مورد آزمون قرار گرفت. در روش اول؛ وزن معیارها و شاخصهای مطرح در تعیین اولویت هر یک از کاربریها، بر مبنای منطق بولین (صفر و یک)، یکسان در نظر گرفته شد. در روش دوم، اهمیت (وزن) هر یک از معیارها و شاخصهای مد نظر در مدل اکولوژیکی، در قالب مقایسات زوجی (تحلیل سلسله مراتبی)، مشخص شد. سپس به هر یک از طبقات شاخصهای مرتبط با معیارهای مورد بررسی، بر اساس مفهوم درستی نسبی و بسته به نوع تابع عضویت آنها، یک کد اختصاص داده شد و با بهرهگیری از نتایج فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، ارزش سازگاری و تناسب هر واحد همگن برای طبقات کاربری مرتع محاسبه گردید که بسته به دامنه عددی ارزش سازگاری؛ مناطق با اولویت بالا، متوسط، کم و بدون اولویت برای کاربری مرتع تعیین شد. نتایج حاصل از ارزیابی توان هر یک از واحدهای زیستمحیطی با در نظر گرفتن وزن یکسان برای هر یک از معیارها و شاخصها (روش اول)، نشان داد که 1/67 درصد از مساحت منطقه برای مرتعداری مناسب میباشد. همچنین نتایج حاصل از تهیه نقشه آمایش سرزمین با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (روش دوم)، نشان داد که 5/69 درصد از مساحت منطقه برای مرتعداری مناسب است. نتایج حاصل از تطابق نقشهها، بیانگر همخوانی و همبستگی بین کاربری پیشنهادی در دو نقشه میباشد. نتایج مقایسات زوجی بهمنظور تعیین اهمیت (وزن) هر یک از معیارها و شاخصهای مد نظر در مدل اکولوژیکی، نشان داد که شدت فرسایش خاک، نوع واحد اراضی، ترکیب گیاهی و اقلیم، بهترتیب نقش مؤثرتری در تعیین اولویت اراضی برای کاربری مرتع دارند. از بین معیارهای مورد بررسی، خصوصیات فیزیکی منطقه نسبت به دیگر معیارها، ارزش تعیینکنندگی بیشتری جهت تعیین اولویت اراضی برای کاربری مرتعداری، دارند. با انجام پژوهش حاضر، معیارها و شاخصهای مؤثر بهمنظور طراحی مدل اکولوژیکی آمایش سرزمین اراضی دارای شرایط محیطی مشابه مکان مورد بررسی، شناسایی شد که از آنها میتوان در ارائه دستور العملی ساده و کم هزینه جهت آمایش سرزمین استفاده نمود.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1399/10/26 | پذیرش: 1399/10/10 | انتشار: 1399/10/10