علیرضا محبعلی، رضا عرفانزاده، محمد جعفری،
دوره ۱۵، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
خاک مراتع یکی از اجزا محیطی مهم میباشد که دارای رابطه نزدیک با پوشش گیاهی است. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تاج سه گونه چوبی شامل ارس Juniperus sabina (همیشه سبز و تاج چسبیده به زمین)، زرشک Berberis integerrima (برگریز و تاج باز) و اسپرس خاردار Onobrychis cornuta (برگ ریز و تاج بالشتکی) که در شرایط یکسان محیطی در کنار یکدیگر رشد میکنند، بر برخی ویژگی‌های خاک (اسیدیته، هدایت الکتریکی، پایداری خاکدانه، تنفس میکروبی، کربن آلی کل و نیتروژن کل) انجام شد. در اواخر خرداد و اوایل مردادماه ۱۳۹۸، همزمان با رشد غالب گیاهان در مراتع البرز میانی، ۲۰ نقطه شامل هر سه گونه، انتخاب و نمونههای خاک از زیر تاج آنها و بیرون از تاج به عنوان کنترل از عمق ۲۰-۰ سانتیمتر با مته نمونهبرداری برداشت شد (همراه با ۲۰ نمونه کنترل مجموعاً ۸۰ نمونه خاک) و سپس ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در آزمایشگاه اندازهگیری گردید. به منظور بررسی تفاوت یا عدم تفاوت این ویژگیها در ارتباط با نوع بوته، آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون دانکن انجام شد. بر اساس نتایج بیشترین مقدار کربن آلی کل و نیتروژن کل در خاک زیر تاج ارس (به‌ترتیب با میانگین ۳۰/۳ درصد و ۲۱/۰ درصد) مشاهده شد در حالی‌که کمترین مقدار آن در بیرون از تاج بوتهها، در منطقه کنترل (به ترتیب با میانگین ۲۳/۲ درصد و ۱۵/۰ درصد) مشاهده گردید. همچنین بیشترین درصد رطوبت خاک در زیر تاج زرشک و ارس به ترتیب با میانگین ۹۱/۵ و ۷۸/۵ مشاهده شد. تغییرات سایر ویژگی‌های مورد مطالعه خاک در رابطه با تاج سه گونه چوبی ناچیز و غیرمعنیدار بود. تاثیر متفاوت گونههای مختلف بوتهای بر ماده آلی و نیتروژن خاک، تاکید بر توجه به نوع گونه بوتهای در فعالیتهای اصلاح و توسعه مرتع و پروژههای ترسیب کربن دارد.
