محمدرحیم فروزه، سیده زهره میردیلمی،
دوره ۱۵، شماره ۲ - ( ۵-۱۴۰۰ )
چکیده
در زمینه بهره‌برداری و مدیریت استفاده از منابع طبیعی میتوان دو گروه بهرهبرداران و دستگاههای مرتبط و متولی منابع طبیعی را از یکدیگر تفکیک نمود. بدیهی است که هر کدام از این دو گروه اجتماعی، بسته به منافع و وظایف خود، دیدگاه، نظرات و برداشت خاصی از این منابع و طرح‌های تدوین شده در جهت مدیریت این منابع دارند. یافتن نقاط افتراق نظرات گروههای مختلف پاسخگو در تصمیمگیری و برنامهریزی میتواند مؤثر باشد. در این تحقیق دیدگاه دو گروه بهرهبرداران و کارشناسان اجرا، مدیران و تسهیل‌گران در مراتع آزادشهر و گنبد استان گلستان در مورد دلایل پذیرش اندک طرح‌های چندمنظوره بررسی شده است. دادههای لازم از طریق پرسشنامه و مصاحبه باز (مرکب از ۶ شاخص و ۹۰ گویه) با اعضای هر یک از دو گروه مذکور به‌دست آمده است. نتایج پرسشنامهها و مصاحبههای انجام شده با استفاده از تحلیل تشخیصی در محیط نرمافزار آماری STATISTICA تجزیه و تحلیل شد. بررسی دیدگاه گروههای ذینفع نشان میدهد بهرهبرداران اختلاف دیدگاهی در حدود ۱۲/۵۰ درصد را با گروه کارشناسان بخشهای اجرایی و مدیران دارند که عمده آنها بر سر مسائل نهادی سیاستی، اجتماعی و اقتصادی است. کمترین اختلاف نظر در مسائل زیست‌محیطی از جمله کمبود آب (۰۶/۱۲ درصد) و شاخصهای انسانی از جمله سواد و بعد خانوار (۱۴/۱۲ درصد) و بیشترین اختلاف بر سر مسائل نهادی سیاستی از جمله خدمات‌دهی نامناسب دولت، عدم تعامل و ارتباط کافی مسئولان با افراد بهره‌بردار و محلی، نبود عوامل پیشران و غیره (۳۲/۶۵ درصد) است. با توجه به نتایج به‌دست آمده توصیه میشود کلاسهای آموزشی- توجیهی حسب نیاز بهرهبرداران برگزار شود و سازوکار اجرایی شدن طرح‌های چندمنظوره توسط تسهیل‌گران به بهرهبرداران آموزش داده شده و مسیر اجرای طرح تسهیل شود.
