جستجو در مقالات منتشر شده
دوره ۱۰، شماره ۱ - ( ۴-۱۳۹۵ )
پخش سیلاب نقش مؤثری در بهبود و حاصلخیزی خاک، تغذیه آبهای زیرزمینی، احیا و تقویت پوششگیاهی و کنترل بیارانزایی دارد. در نتیجه لازم است تا میزان این تغییرات در طول زمان بررسی شود. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر آبیاری با سیلاب بر خصوصیات خاک در منطقه بندعلیخان ورامین میباشد. منطقه موردمطالعه در جنوب ورامین، شمال دشت مسیله و سواحل دریاچه نمک قم قرار دارد. برای نمونهبرداری از خاک در هر دو منطقه (منطقه پخش سیلاب و شاهد) در طول ۵ ترانسکت ۵۰ متری، از پلات اول، وسط و آخر تا عمق ۲۰ سانتیمتری یک نمونه خاک برداشته و با هم مخلوط گردید. همچنین نمونهبرداری از خاک پای بوته و بین بوته (خاک لخت) در منطقه پخش سیلاب بهمنظور مقایسه خصوصیات آنها انجام گرفت. نتایج با استفاده از آزمونt استیودنت نشان داد که میانگین درصد کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و همچنین رطوبت اشباع خاک و سیلت در عرصه پخش سیلاب افزایش و هدایت الکتریکی، وزن مخصوص ظاهری و درصد رس کاهش یافته است. همچنین در عرصه پخش سیلاب میزان کربن آلی، هدایت الکتریکی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، رطوبت اشباع خاک، شن و رس خاک پای بوته در مقایسه با خاک بین بوته افزایش و درصد سیلت در خاک زیر بوته کاهش معنیداری داشته است. ازاینرو میتوان بیان نمود که اجرای سیستم پخش سیلاب در منطقه به مرور زمان حاصلخیزی خاک این منطقه را افزایش داده است.
دوره ۱۳، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۸ )
تحقیق حاضر با هدف مطالعه تاثیر گروههای عملکردی سوسکهای سرگینخوار بر تغییرات میزان کربن خاک قسمتی از مرتع تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد بر اثر تجزیه سرگین گاو و گوسفندی در قالب یک طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. بدین منظور توریهایی با اندازه سوراخهای بزرگ و کوچک و سرگین گاو و گوسفند در هفت حالت به علاوه یک حالت شاهد هر کدام با سه تکرار بهعنوان تیمارهای مطالعه انتخاب شدند. نتایج کربن آلی و نیتروژن کل خاک از طریق برداشت سرگین گاوی نشان داد حداکثر مقدار کربن آلی خاک مربوط به حالت دوم (۹۶/۱ درصد) بود و در مورد نیتروژن کل خاک مربوط به حالتهای دوم و ششم (هر کدام ۱۷/۰ درصد) بود و حداقل مقدار کربن آلی و نیتروژن کل خاک مربوط به حالت شاهد (به ترتیب هرکدام ۸۷/۰ و ۰۷/۰ درصد) بود، و در مورد کود گوسفندی حداکثر مقدار کربن آلی و نیتروژن کل خاک مربوط به حالت پنجم (بهترتیب هرکدام ۰۲/۲ و ۱۴/۰ درصد) بود و حداقل مقدار کربن آلی و نیتروژن کل خاک مربوط به حالت شاهد (بهترتیب هرکدام ۸۷/۰ و ۰۷/۰ درصد) بود. نتایج حاصل روی جرم مخصوص ظاهری خاک نشان داد بیشترین میزان در مورد هر کود دامی مربوط به حالت شاهد (هر کدام ۵۳/۱ گرم بر سانتیمتر مکعب) بود و کمترین میزان در مورد کود گاوی مربوط به حالتهای سوم و هفتم (هر کدام ۰۵/۱ گرم بر سانتیمتر مکعب) بود. در مورد کود گوسفندی کمترین میزان مربوط به حالت چهارم (۰۶/۱ گرم بر سانتیمتر مکعب) بود. نتایج حاصل در مورد پارامتر اسیدیته خاک از کود گاوی نشان داد بیشترین میزان مربوط به حالت شاهد (۷۵/۷ درصد) بود و کمترین میزان مربوط به حالت هفتم (۰۶/۷ درصد) بود و در مورد کود گوسفندی بیشترین میزان مربوط به حالتهای شاهد و ششم (هر کدام ۷۵/۷ درصد) بود و کمترین میزان مربوط به حالت پنجم (۴۷/۷ درصد) بود. در مورد پارامتر قابلیت هدایت الکتریکی خاک بیشترین از کود گاوی مربوط به حالت دوم (۸۷/۱ دسیزیمنس بر متر) بود و کمترین میزان مربوط به حالت شاهد (۶۶/۰ دسیزیمنس بر متر) بود و در مورد کود گوسفندی بیشترین میزان مربوط به حالت پنجم (۵۴/۱ دسیزیمنس بر متر) بود و کمترین میزان مربوط به حالت شاهد (۶۶/۰ دسیزیمنس بر متر) بود. نتایج مربوط به میزان آهک خاک از کود گاوی نشان داد بیشترین میزان مربوط به حالتهای چهارم و ششم (هر کدام ۶۶/۲۵ درصد) بود و کمترین میزان مربوط به حالت شاهد (۱۶/۲۲ درصد) بود و در مورد کود گوسفندی بیشترین میزان مربوط به حالت چهارم (۱۶/۲۸ درصد) بود و کمترین میزان مربوط به حالت دوم (۶۶/۲۰ درصد) بود همچنین نتایج مورد بررسی در مورد پارامتر آنیون سولفات از کود گاوی نشان داد بیشترین میزان مربوط به حالت هفتم (۱۹/۰ میلی اکیوالان بر لیتر) بود و کمترین میزان مربوط به حالت شاهد (۰۹/۰ میلی اکیوالان بر لیتر) بود و در مورد کود گوسفندی بیشترین میزان مربوط به حالت پنجم (۱۵/۰ میلی اکیوالان بر لیتر) بود و کمترین میزان آن به حالتهای ششم، هفتم و شاهد (هر کدام ۰۹/۰ میلی اکیوالان بر لیتر) بود.
دوره ۱۶، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
سابقه و هدف
کنترل بیولوژیک فرسایش در اراضی شیبدار و شناخت اثرات گونههای گیاهی استفاده شده برای اصلاح مراتع، مؤثرترین و پایدارترین روش، برای تثبیت و کنترل حاصلخیزی خاک در مراتع میباشد. تغییر در ترکیب پوشش گیاهی سبب بوجود آمدن تغییرات گسترده در خاک شده به طوری که در کوتاه مدت برگشت به حالت اولیه با محدودیت همراه است. اثرات متقابل گونههای گیاهی بر خاک در مطالعات مختلفی بررسی شده است. گونههای درختی با ایجاد لاشبرگ آثار مثبتی را بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک دارند و از بین رفتن آنها در نتیجه عوامل مختلف منجر به کاهش خصوصیات کیفی خاک می‌شود. هدف از این تحقیق بررسی اثرات گونههای گیاهی کاشته شده برای اصلاح و احیای اراضی شیبدار حوزه آبخیز کاخک بر بهبود ویژگیهای خاک میباشد.
مواد و روشها
حوزه آبخیز کاخک با وسعت ۲/۳۷ کیلومترمربع در شمال شرق ایران، بین طول جغرافیایی ً۰۸́۳۷˚۵۸ تا ˝۱۲́۳۱˚۵۸ و عرض جغرافیایی˝۰۴ ́۵˚۳۴ تا ˝۱۳́۰۲˚۳۴ قرار دارد قرار گرفته است. بارش متوسط سالانه حوزه ۲۴۳ میلیمتر میباشد. پروژه اصلاح و احیاء اراضی و مراتع تخریب شده در این حوزه آبخیز شامل زیر پروژههای کاشت درختان مثمر و غیرمثمر، بوتهکاری، بذرپاشی، بذرکاری و کپهکاری بوده که از سال ۱۳۷۲شروع و تا سال ۱۳۸۵ ادامه داشته است. نقشههای شیب، جهت شیب، ارتفاع و زمین شناسی حوزه با استفاده از نرم افزار GIS تهیه شده و از روی هم انداختن آنها نقشه واحدکاری بدست آمد. محلهای نمونهبرداری تحت شرایط زمینشناسی و توپوگرافی مشابه انتخاب شدند. نمونهبرداری از عمق ۰-۳۰ و۳۰-۶۰ سانتیمتری خاک زیر اشکوب گونههای بادام، سماق، کاج و منطقه بدون پوشش (شاهد)، به صورت تصادفی و سیستماتیک انجام شد. بافت خاک به روش هیدرومتری، میزان موادآلی به روش والکی بلاک، pH عصاره اشباع خاک با pH متر، هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک با EC متر، ازت کل به روش کجلدال، فسفر قابل جذب به روش اولسن، آهک، پتاسیم، و بیکربنات نمونههای خاک در آزمایشگاه خاکشناسی اندازهگیری شد. برای مقایسه بین چند گروه مستقل از آنالیز واریانس یکطرفه استفاده شده است. همچنین مقایسه میانگینها و اختلافات بین گروه‌ها با استفاده از آزمون LSD و آزمون دانت تی۳ بررسی شده است.
نتایج
بیشترین مقدار درصد ازت (۰۵۴/۰)، پتاسیم (mg/kg۲۷۰)، فسفر(mg/kg ۶/۶) و درصد ماده آلی (۹۶/۰) در خاک زیر اشکوب سماق و بیشترین مقدار درصد آهک (۹۱/۷) در زیر اشکوب کاج مشاهده شد. کمترین مقدار آنها به ترتیب ۰۱۷/۰، ۳۳/۹۶، ۹۲/۱، ۳/۰ و ۸۷/۲ مربوط به منطقه شاهد بود. نتایج آنالیز واریانس نشان داد اختلاف معنیداری در سطح ۵ درصد بین مقدار اسیدیته، شوری در همه اعماق و بیکربنات در عمق های ۳۰-۶۰ و ۰-۶۰ سانتیمتر خاک در تیمارهای مختلف وجود ندارد. درصد ماسه، سیلت و رس خاک نیز اختلاف معنیدار در سطح ۵ درصد بین تیمارها در عمق کل خاک (۰تا ۶۰ سانتیمتر) دارند. در عمق ۰-۳۰ سانتیمتری خاک میانگین مقدار ازت و ماده آلی در منطقه شاهد تفاوت معنیداری در سطح ۵ درصد با تیمارهای بادامکاری، کاجکاری و سماقکاری دارد. خاک زیراشکوب (۰-۳۰ سانتیمتر) تیمار کاجکاری تفاوت معنیداری از نظر میانگین غلظت پتاسیم (mg/kg ۶۷/۱۳۷)، ماده آلی (۵۵/۰ درصد) و آهک (۰۴/۸ درصد) با منطقه سماقکاری (بهترتیب (mg/kg ۶۷/۲۷۸، ۰۷/۱ درصد و ۳۸/۴ درصد) دارد و فقط از نظر آهک با تیمار بادامکاری تفاوت معنیداری در سطح ۵ درصد دارد. میانگین فسفر(mg/kg ۲۶/۶) و ماده آلی (۸۴/۰ درصد) تیمار بادامکاری تفاوت معنیداری با منطقه شاهد ( بهترتیب mg/kg ۸۲/۱، ۳۲/۰ درصد ، ۶۶ درصد و ۴/۱۶ درصد) داشته اما با منطقه کاجکاری و سماقکاری تفاوت معنیداری ندارد. خاک عمق ۰ تا ۳۰ سانتیمتری منطقه سماقکاری بیشترین تفاوت را از نظر پارامترهای شیمیایی مورد مطالعه با منطقه شاهد داشت. متوسط مقدار ازت، پتاسیم، فسفر، ماده آلی و سیلت در عمق ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتری خاک تفاوت معنیداری در سطح ۵ درصد بین منطقه بادامکاری و سماقکاری نسبت به شاهد نشان داد. مقدار pH و EC خاک در هیچ یک از تیمارها و اعماق مورد مطالعه تفاوت معنیداری با خاک منطقه شاهد در سطح ۵ درصد نشان ندادند.
نتیجه‌گیری
نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد کشت گونههای درختی مختلف در حوزه آبخیز کاخک باعث تغییر در برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شده است. گونههای سماق و بادام، بیشتر از گونه کاج، با افزایش مواد معدنی حاصلخیزی خاک زیر اشکوب خود را فراهم مینمایند، بدون آنکه باعث افزایش معنیدار شاخصهای غیرمفیدی مانند شوری گردند. از آنجا که سماق در اراضی شیبدار قابلیت استقرار و رشد و نمو بهتری دارد لذا میتواند بعنوان یک گونه مناسب برای اصلاح و احیا مراتع کوهستانی تخریب شده شهرستان گناباد بکار رود.
دوره ۱۹، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۴ )
چکیده مبسوط
سابقه و هدف
بارش اندک، ضعف ماده آلی خاک، فقر پوشش گیاهی و وجود بادهای ۱۲۰ روزه سیستان، مراتع این منطقه را به شدت مستعد فرسایش بادی شدید کرده است. فرسایش بادی خسارات فراوانی را برای مردم این منطقه ایجاد کرده است که از جمله این خسارتها میتوان به کاهش دید و وقوع تصادفات جادهای، کاهش سلامتی انسان، هدررفت خاک، کاهش پتانسیل اراضی کشاورزی و ... اشاره کرد. بنابراین بررسی راهکارهای افزایش مقاومت خاک در مقابل فرسایش بادی امری ضروری است. تحقیق حاضر بهمنظور مطالعه تأثیر مواد هیومیکی بر افزایش پایداری خاک در مراتع تخریبیافته طاغذی شهرستان زابل انجام شد.
مواد و روشها
این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار انجام شد. فاکتور اول نوع خاک در ۳ سطح: خاک با حساسیت کم به فرسایش بادی (S۱)، حساسیت متوسط (S۲) و حساسیت زیاد (S۳) بود. فاکتور دوم مواد هیومیکی در ۲ سطح شامل: مواد هیومیکی (ترکیب اسید هیومیک + اسید فولویک: H۱) و بدون مواد هیومیکی(H۰) در نظر گرفته شد. مواد هیومیکی به صورت آبیاری در یک مرحله به خاک گلدانها اضافه شدند. مقدار مواد هیومیکی مورد نیاز برای هر گلدان بر اساس محتوی خاک آن محاسبه و همراه با ۲۰۰ میلیلیتر آب به هر واحد آزمایشی اضافه شد. همچنین در تیمار شاهد ۲۰۰ میلیلیتر آب به خاکها اضافه شد. پس از گذشت سه ماه تأثیر مواد هیومیکی بر روی مقدار اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی، درصد آهک، ماده آلی، درصد نیتروژن، تنفس میکروبی خاک، جمعیت میکروبی، پایداری خاک شامل درصد وزنی خاکدانهها در الک مرطوب و الک خشک و مقاومت مکانیکی خاک مرطوب اندازهگیری شد. پس از تعیین نرمال بودن توزیع دادهها و همگنی واریانسها، تجزیه واریانس دادهها با
نرمافزار Statistix۱۰ و مقایسه میانگین دادهها با آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد انجام شد.
نتایج
نتایج نشان داد که بیشترین مقدار آهک (۱۷/۳۷ درصد)، تنفس میکروبی (۱۴/۰ میلیگرم کربن دیاکسید بر گرم خاک در روز) و نیتروژن (۳۳/۰ درصد) در کاربرد مواد هیومیکی در خاک با حساسیت زیاد اندازهگیری شد. در خاک با حساسیت کم کمترین مقدار آهک (۵۰/۱۹ درصد) در کاربرد مواد هیومیکی مشاهده شد. حداقل تنفس میکروبی (۰۳/۰ میلیگرم کربن دیاکسید بر گرم خاک در روز) در تمامی خاکها و بدون کاربرد مواد هیومیکی اندازهگیری شد. کمترین مقدار نیتروژن (۰۳/۰ درصد) در خاک با حساسیت متوسط و بدون مواد هیومیکی اندازهگیری شد. بیشترین درصد خاکدانههای خشک بهترتیب در کاربرد مواد هیومیکی در الک ۲/۱۱ میلیمتر در خاک با حساسیت زیاد و الک ۲ میلیمتر در خاک با حساسیت متوسط اندازهگیری شد. بیشترین خاکدانه مرطوب در الک ۲/۱۱و ۸ میلیمتر مربوط به خاک با حساسیت زیاد و متوسط در کاربرد مواد هیومیکی بود. مواد هیومیکی باعث افزایش حداکثری خاکدانههای مرطوب خاکهای با حساسیت کم در الک ۷۵/۴ میلیمتری شد. بیشترین خاکدانههای مرطوب در الک ۱۸/۱ میلیمتری مربوط به خاکهای با حساسیت زیاد بود. به طور کلی کمترین مقدار خاکدانههای مرطوب در عدم کاربرد مواد هیومیکی مشاهده شد. کاربرد مواد هیومیکی بهترتیب باعث افزایش حداکثری مقاومت مکانیکی خاکهای با حساسیت متوسط و کم شد.
نتیجه گیری
بهطور کلی نتایج مطالعه حاضر نشان داد که کاربرد مواد هیومیکی در بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاکهای تخریب یافته مرتع مورد تحقیق موثر بود. کاربرد ترکیبات هیومیکی در افزایش نیتروژن و تنفس میکروبی خاک و متعاقباً ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت میکروارگانیسمهای موجود خاک اثرات مثبتی داشتند. در مجموع، کاربرد مواد هیومیکی در مقایسه با
راهکارهایی مانند استفاده از کودهای شیمیایی در خاکهای حساس به تخریب و فرسایش بادی بهعنوان یک اصلاح کننده خاک، قابل دسترس و همچنین دوستدار محیط زیست میتواند راهکاری کاملاً پایدار در بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و درنتیجه افزایش پایداری خاک باشد. هزینه استفاده از این مواد در مقایسه با خسارات ناشی از فرسایش (مانند کاهش حاصلخیزی خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی، افزایش هزینه‌های احیای مراتع و خطرات زیست‌محیطی)، در کشور اغلب بسیار ناچیز است و توجیه اقتصادی خواهد داشت. با این حال، برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر و توصیه این روش برای افزایش پایداری مراتع، انجام یک تحلیل اقتصادی با در نظر گرفتن شرایط هر منطقه ضروری است.
| صفحه ۱ از ۱ |
پایگاه های مرتبط
نظرسنجی
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مرتع می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق