۱ نتیجه برای خدمات اکوسیستم.
معصومه آقابابایی، عطاالله ابراهیمی، علی اصغر نقی پور، اسماعیل اسدی،
دوره ۱۸، شماره ۳ - ( ۱۱-۱۴۰۳ )
چکیده
سابقه و هدف: واحدهای اکولوژیک گیاهی محدودههایی است که قابلیت ایجاد اجتماعاتی از پوشش گیاهی که هم از نظر ترکیب و هم ساختار با محدودههای دیگر متفاوت بوده و مقادیر متفاوتی از کربن را بهعنوان یک خدمت مهم اکوسیستمی ذخیره میکنند. هدف این تحقیق، طبقهبندی دقیق واحدهای اکولوژیک گیاهی در مراتع نیمه استپی جهت کمیسازی مهمترین خدمات اکوسیستم (ترسیب کربن)، میباشد.
مواد و روشها: برای رسیدن به این اهداف، حوزه آبخیز مرجن بروجن در استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شد. بعد از پایش و بررسیهای میدانی، چهار واحد اکولوژیک گیاهی غالب در منطقه شناسایی شد که شامل: Astragalus verus Olivier، Bromus tomentellus Boiss، Scariola orientalis Sojak، Astragalus verus Olivier - Bromus tomentellus Boiss بودند. از تصاویر چند زمانه، جهت تفکیک بهتر واحدهای اکولوژیک گیاهی، ارزیابی و پایش تغییرات احتمالی آنها در طول سالیان گذشته (سی سال گذشته) استفاده شد. همچنین جهت پیشبینی تغییرات آینده واحدهای اکولوژیکی گیاهی، از مدلهای پیشبینی تغییرات اراضی (LCM) استفاده شد. سه دوره زمانی در یک بازه زمانی ۱۶ ساله شامل دوره اول (سالهای ۱۹۸۸-۱۹۸۶ با سنجنده TM) دوره دوم (سالهای ۲۰۰۲-۲۰۰۴ با سنجنده ETM+) و دوره سوم (سالهای ۲۰۱۸-۲۰۲۰ با سنجندهOLI ) انتخاب شد. برای مدلسازی و پیشبینی تغییرات آینده واحدهای اکولوژیک گیاهی (۲۰۳۶) از مدل زنجیره مارکوف (MC) استفاده شد. در نهایت ارزیابی وکمیسازی خدمات اکوسیستم (ذخیره و ترسیب کربن) بین دو دوره حال (T۱) و آینده (T۲) برآورد شد.
نتایج: نتایج حاصل از اعمال LCM گویای آن است که در آینده (۲۰۳۶) واحد اکولوژیک گیاهی ۲ و ۴ بهترتیب ۳/۴ و ۰۷/۰درصد افزایش خواهند یافت ولی واحد اکولوژیک گیاهی ۱ و ۳ بهترتیب ۹۸/۱ و ۱۲/۳ درصد کاهش خواهند یافت. در نهایت نتایج حاصل از مدلسازی خدمات اکوسیستم (ESM) نشان داد که کل کربن فعلی ذخیره شده در منطقه برابر با ۲۲۶۲۳۸ تن است. همچنین بین دو دوره T۱ (۲۰۲۰) تا T۲ (۲۰۳۶) با تغییرات واحدهای اکولوژیک گیاهی میزان ۴۶۳ تن کربن ترسیب شده از دست خواهد رفت. نتایج کمیسازی خدمات اکوسیستم نشان داد که نقاط داغ کاهش ترسیب کربن بیشتر مربوط به بخشهایی است که واحدهای اکولوژیک گیاهی در اثر تخریباتی از قبیل چرای دام، بوتهکنی و شخم رها سازی اراضی کاهش یافته است.
نتیجهگیری: پژوهش حاضر با هدف آشکارسازی تغییرات در واحدهای اکولوژیک گیاهی از گذشته تا آینده انجام شد. نتایج نشان داد که تأثیر فعالیتهای انسانی و مدیریتی در کمتر از یک دهه بر روی اکوسیستم و جوامع گیاهی قابل مشاهده است. اجرای سیاستهای حفاظت از منابع طبیعی و فعالیتهای مدیریتی مناسب در هر دورهای میزان تخریبات و نابودی جوامع گیاهی را بهطور مناسبی کاهش داده و در نتیجه به پایداری و سلامتی آینده جوامع گیاهی کمک میکند. بطور کلی تغییرات پوشش گیاهی محرک اصلی تغییر در خدمات اکوسیستم است. ذخیره و ترسیب کربن بهعنوان یکی از کلیدیترین خدمات اکوسیستم رابطه مستقیمی با پوشش گیاهی دارند و با تغییر و کاهش در طبقات پوشش گیاهی این فاکتورها نیز به شدت تحت تأثیر قرار میگیرند. در منطقه مورد مطالعه اغلب مناطقی که نزدیک به جاده دسترسی بوده و یا شخم و رهاسازی شدهاند در نهایت به اراضی فاقد پوشش و مراتع فقیر تبدیل شدهاند که میزان ترسیب کربن در این مناطق کاهش یافته و به نقاط داغ کاهش ترسیب کربن تبدیل شده است.
