عبدالله نارویی، حسین پیری صحراگرد، مسعود ریگی،
دوره ۱۴، شماره ۱ - ( ۲-۱۳۹۹ )
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر بهرهبرداری از مراتع و ارائه راهبردهای مدیریتی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل سوات در مراتع حاشیه تفتان در شهرستان خاش انجام شد. برای این منظور، ابتدا عوامل مؤثر بر بهرهبرداری پایدار از مراتع با استفاده از روش دلفی شناسایی و با ارائه پرسشنامه به تیم متخصصین، اولویتبندی عوامل با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی انجام شد. علاوه بر شناسایی عوامل مهم در هریک از معیارهای قوت، ضعف، فرصت و تهدید، موقعیت استراتژیک بهرهبرداری در هر مرتع از طریق تحلیل سوات بهدست آمد. بر اساس نتایج حاصل، خشکسالی و تغییرات اقلیمی مهم‌ترین تهدیدها در جهت بهرهبرداری پایدار از مراتع این منطقه هستند. علاوه بر این نتایج نشان داد که همه مراتع مورد بررسی از نظر راهبرد مدیریتی در ناحیه استراتژیهای تهاجمی ماتریس سوات قرار میگیرد. بر این اساس، در مرتع ماریشان راهبرد حداکثر - حداکثر (ارزش نقاط قوت ۹۳/۲ و فرصت‌ها ۰۱/۳)، مرتع کوته راهبرد حداکثر - حداکثر (ارزش نقاط قوت ۱۲/۳ و فرصت‌ها ۱۳/۳) و در مرتع یوسف‌آباد نیز راهبرد حداکثر - حداکثر (ارزش نقاط قوت ۰۹/۳ و فرصت‌ها ۰۸/۳) به‌عنوان راهبرد مناسب جهت بهرهبرداری پایدار از مراتع شناسایی شد. این نتایج گویای آن است که با مدنظر قرار دادن پتانسیلهای موجود در منطقه و بهره‌گیری از دانش بومی، تولید و کشت گیاهان دارویی و بازاریابی برای محصولات فرعی مرتعی میتوان بر چالش‌های موجود در بهرهبرداری پایدار از مراتع حاشیه تفتان فائق آمد.
