اردشیر پورنعمتی، اردوان قربانی،
دوره ۱۵، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۰ )
چکیده
تولید اولیه و سهم تولید هر یک از فرمهای رویشی از مشخصه‌های کلیدی اکوسیستم‌های مرتعی میباشد. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر تغییرات بارندگی و دما بر مقدار تولید کل و فرمهای رویشی گندمیان، علفی‌ها و بوتهایها در مراتع سبلان انجام شد. تولید اولیه سطح زمین سالیانه مطابق با رشد حداکثری فنولوژیکی (در مرحله گلدهی کامل)، گونههای مختلف گیاهی (خوشخوراک و غیرخوشخوراک) با استفاده از روش قطع و توزین در سطح ۶ تیپ گیاهی ۲۴ منطقه معرف (جمعاً ۲۱۶ پلات) اندازه‌گیری شد. طبقات بارندگی و متغیرهای دمایی با استفاده از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی و گرادیانهای مربوطه تعیین شد. سپس با توجه به موقعیت هر یک از پلات‌های نمونهبرداری شده متغیّرهای اقلیمی ذکر شده برای هر پلات استخراج شد. ارتباط بین فرمهای رویشی و تولید کل با متغیرهای بارندگی و دما با استفاده از روش رگرسیون چندگانه خطی به روش توأم (Enter) در نرمافزار SPSSVER,۱۶ تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد تولید فرمهای رویشی گندمیان (۰۱/۰P<)، علفی‌ها (۰۱/۰P<) و بوتهایها (۰۱/۰P<) رابطه معنی‌داری با عوامل اقلیمی دارند، اما بین تولید کل با عوامل اقلیمی انتخاب شده رابطه معنی‌داری مشاهده نشد. تولید گندمیان بیشتر از دو فرم رویشی دیگر تحت تأثیر عوامل اقلیمی قرار دارند، بیشترین مقدار تولید (۲/۹۱۴ کیلوگرم در هکتار) در طبقه بارندگی ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی‌متر و ۳/۷۶۹ کیلوگرم در هکتار در طبقه دمایی ۶ تا ۹ درجه سانتی‌گراد مشاهده شد. علفی‌ها نیز بیشتر از بوتهایها تحت تأثیر عوامل اقلیمی انتخاب‌شده قرار دارند. نتایج این تحقیق می‌تواند در تعادل بین عرضه و تقاضای علوفه، زیست توده، سلامت اکوسیستم، تعادل بوم‌شناختی و تثبیت کربن مورد استفاده قرار گیرد.
