پرویز غلامی، حمزه‌علی شیرمردی، ناطق لشکری صنمی،
دوره ۱۴، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۳۹۹ )
چکیده
مدیریت پایدار چرای دام در اکوسیستمهای مرتعی مستلزم درک جامعی از پویایی پوشش گیاهی و پاسخ آنها به شدتهای چرایی به منظور تشخیص علل تغییر ترکیب و جوامع گیاهی است. در این تحقیق به منظور بررسی پاسخ پوشش گیاهی به شدتهای مختلف چرای دام، از شاخصهای طول عمر، فرم رویشی، فرم زیستی، تیرههای گیاهی و کلاس خوشخوراکی برای گروههای کارکردی و همچنین شاخصهای تنوع، غنا و یکنواختی (شاخصهای سیمپسون و شانون- وینر و شاخصهای مارگالف و منهینیک) استفاده شد. مطالعه در چهار شدت چرایی (چرای سنگین، متوسط، سبک و بدون چرا یا قرق) در مراتع نیمهاستپی منطقه کرسنک و بارده در استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفت. نمونهگیری در نقاط معرف و همگن هر یک از شدتهای چرایی به صورت تصادفی- منظم و با ثبت درصد تاج پوشش گونههای گیاهی در ۲۴۰ پلات انجام گردید. نتایج حاکی از این است که با افزایش شدت چرای دام، شاخصهای تنوع گونهای و غنای مارگالف کاهش یافتند، اما شاخص منهنیک و یکنواختی در منطقه با چرای سنگین بیشتر بود. در بین تیرههای گیاهی مورد بررسی، افزایش شدت چرا موجب افزایش درصد تاج پوشش تیرههایChenopodiaceae و Euphorbiaceae و کاهش درصد تاج پوشش تیرههای Poaceae، Fabaceae،Asteraceae و Apiaceae شد. به غیر از شاخصهایی همچون چندسالهها، همیکریپتوفیتها و گندمیان چندساله که کاهش معنیداری را از منطقه مرجع به بحرانی نشان دادند، مقایسه اکثر گروههای کارکردی نیز حاکی از کاهش درصد تاج پوشش آنها با افزایش شدت چرا بود. علاوه بر این، از دیگر نتایج این تحقیق میتوان به کاهش گیاهان با خوشخوراکی کلاس I و II از منطقه قرق به منطقه با چرای سنگین اشاره کرد. با توجه به تأثیر پذیرفتن برخی شاخصها و گروههای گیاهی از نقطه نظر احیای اکولوژی و حفظ تنوع گیاهی، اصـلاح روشهای بهرهبرداری و مدیریتی در مراتع منطقه توصیه میشود.
