اسماعیل شیدای کرکج، عادل سپهری، حسین بارانی، جواد معتمدی،
دوره ۱۱، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۶ )
چکیده
این مطالعه به‌منظور ارزیابی عوامل خاکی مؤثر بر میزان ذخیره کربن آلی خاک و توسعه مدلی برای تخمین توان ذخیره کربن با استفاده از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع استان آذربایجانشرقی انجام شد. پس از برداشت تعداد ۹۲ نمونه خاک از مکانهای مختلف مرتعی، اندازهگیری ویژگیهای مختلف خاک و ذخیره کربن آلی آن صورت پذیرفت. برای ارائه مدل از روش تحلیل مسیر و رگرسیون گام به گام استفاده شد. بدین ترتیب نتایج تحلیل میسر نشان داد پارامترهای رطوبت اشباع، اسیدیته، سیلت، هدایت الکتریکی و میزان رس به ترتیب با ضرایب مسیر ۴۴۳/۰، ۲۴۴/۰-، ۲۲۳/۰، ۲۰۴/۰- و ۱۷۵/۰ دارای اثر مستقیم بر میزان کربن آلی ذخیرهای خاک هستند. پارامترهایی نظیر وزن مخصوص ظاهری، سنگریزه، ظرفیت تبادل کاتیونی در مجموع به میزان ۳۴۹/۰- دارای اثر غیرمستقیم میباشند. ویژگیهای فیزیکی خاک از لحاظ مجموع تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم با میزان ۵۵/۰ بیشترین تأثیر را نسبت به ویژگیهای شیمیایی (با میزان ۰۹/۰-) بر کربن آلی خاک دارند. نتایج انجام رگرسیون گام به گام کل متغیرهای خاک به منظور بهدست آوردن مدل نهایی تخمین کربن آلی خاک نشان داد، فاکتورهای رس، سیلت، توان حفظ رطوبت، اسیدیته و هدایت الکتریکی بر میزان کربن اثرگذار است و در حدود ۵۷ تغییرات آن را تبیین مینماید. این در حالی است که آنالیز تحلیل مسیر توانسته است حدود ۵۹ درصد واریانس کربن آلی خاک را تبیین نماید. با توجه به پارامترهای مهم اثرگذار کربن آلی ذخیرهای خاک به نظر میرسد مدیریت صحیح مراتع از طریق حفاظت خاک از فرسایش ذرات ریز و توجه به میزان زهکشی خاکها و جلوگیری از شورشدن آن سبب حفظ پتانسیل ذخیرهای کربن در اکوسیستمهای مرتعی خواهد شد.
