RT - Journal Article T1 - Drought Effects on Vegetation Changes in Kashkan Basin of Lorestan Using ETM + and OLI Landsat Data JF - rangelandj YR - 2022 JO - rangelandj VO - 16 IS - 1 UR - http://rangelandsrm.ir/article-1-761-fa.html SP - 124 EP - 139 K1 - Lorestan province K1 - Kashkan watershed K1 - Vegetation K1 - Drought K1 - NDVI K1 - TCI K1 - VCI K1 - VHI. AB - سابقه و هدف : پوشش گیاهی یکی از مهمترین معیارهای موثر بر حیات اکولوژیکی محیط زیست است که با شرایط رطوبتی حوزه های آبخیز ارتباط مستقیمی دارد. برآورد شاخص های خشکسالی گیاهی از قبیل VCI، TCI،VHI تکنیک مناسبی برای ارزیابی اثرات وقوع خشکسالی بر حیات اکولوژیکی محیط زیست است که این شاخص ها از طریق محاسبه NDVI بدست می آیند. در این زمینه مطالعات متعدی صورت گرفته که نحوه محاسبه و بکار گیری این شاخص ها را بیان می کنند. با توجه به نتایج حاصل از مطالعات متعدد در ارتباط با ضرورت بکارگیری شاخص های خشکسالی گیاهی و اقلیمی، لذا هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر وقوع خشکسالی بر تغییرات پوشش گیاهی حوضه کشکان با استفاده از تصاویر ماهواره لندست می­باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق از شاخص های NDVI، TCI، VCI و VHI مستخرج از اطلاعات سنجنده­های ETM+ و OLI (لندست 7 و 8) و اطلاعات بارندگی ایستگاه های هواشناسی محدوده استفاده گردید. برای استخراج شاخص­های پوشش گیاهی از تصاویر سنجنده های لندست با قدرت تفکیک 30 متر در دو بازه زمانی 1999 و 2019 تهیه گردید. با استفاده از شاخص اقلیمی SPI، سال‌های خشک و تر در دوره آماری مورد نظر تفکیک شدند. بر این اساس سال­های 1999و 2019 به­ترتیب به‌عنوان نماینده­های سال­های خشک و تر انتخاب شدند و در محیط نرم افزار ENVI به محاسبه شاخص‌های گیاهی پرداخته شد. داده‌های مربوط به تصاویر ماهواره­ای از تصاویر چند زمانه لندست برای سال­های 17/2/1999 و 15/2/2019 با سنجنده­های ETM+ و OLI (لندست 7 و 8) از پایگاه اطلاعاتی USGS اخذ شد. با توجه به اینکه منطقه در گذرهای مختلف 165 و 166 قرار گرفته، از عملگر Seamless Mosaic در نرم افزار ENVI 5.3 برای موزائیک کردن تصاویر استفاده شد. داده ها با سطح تصحیح ها L1T( شامل تصحیح رادیومتریک در سطح سیستماتیک، تصحیح هندسی با استفاده از نقاط کنترل زمینی و همچنین، تصحیح خطا جابه جایی ناشی از توپوگرافی) از پایگاه اطلاعاتی USGS دریافت شد. نقشه توپوگرافی 1:25000 محدوده مطالعه برای کنترل تصحیح هندسی تصاویر ماهواره ای استفاده شد. در ادامه تصحیحات اتمسفری تصاویر با اعمال الگوریتم فلش[1] در نرم افزار انجام گرفت و تصاویر برای استخراج شاخص­های تحقیق آماده گردیدند. نتایج: پس از تهیه داده­ها ، نقشه طبقه­بندی شده مقدار شاخص­های NDVI، VCI، TCI و VHI در سال‌های 1999 و 2019 تعیین گردید. براساس نتایج به­دست آمده، در سال 1999، میزان پوشش گیاهی ضعیف بیشترین مقدار با مساحت 7/4869 کیلومتر مربع معادل 49/52 درصد مساحت منطقه و در سال 2019، بیشترین پوشش گیاهی متعلق به طبقه پوشش گیاهی خوب با مساحت 4/3311 کیلومتر مربع معادل 69/35 درصد مساحت منطقه را در برگرفته است. نتایج شاخص VCI نشان می­دهند که وضعیت پوشش گیاهی در سال 1999 مناسب بوده است و 1/4749 کیلومترمربع از مساحت منطقه، شرایط بدون خشکسالی را تجربه کرده­اند. علاوه بر این، به ترتیب 9/4034، 3/111 و 5/83 کیلومترمربع از مساحت منطقه دارای شرایط خشکسالی ملایم، خشکسالی شدید و خشکسالی بسیار شدید بوده­اند. در سال 2019 بر اساس شاخص VCI، 8/7531 کیلومترمربع حوضه یعنی 2/81 درصد مساحت منطقه، از نظر وضعیت پوشش گیاهی دارای شرایط بدون خشکسالی می­باشند. مطابق نتایج TCIدر سال 1999، بخش­های محدودی از مناطق غربی و جنوب غربی حوضه با مساحت 1/742 و 3/278 کیلومترمربع به ترتیب دارای شرایط خشکسالی شدید و بسیار شدید بودند، در سال 2019 از نظر حرارتی، در 3005 کیلومترمربع از سطح منطقه در بخش­های شمال، مرکز و جنوب شرقی حوضه، شرایط بدون خشکسالی حاکم بوده است. بر اساس نتایج VHI، در سال 1999، حدود 102 و 1159 کیلومتر مربع از مساحت منطقه به ترتیب دارای شرایط خشکسالی شدید و متوسط بوده­اند و در منطقه خشکسالی بسیار شدید رخ نداده است. در سال 2019 خشکسالی بسیار شدید رخ نداده است و در کل وضعیت بسیار مناسبی برای پوشش گیاهی حاکم بوده است. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که بر اثر خشکسالی، میزان تراکم پوشش گیاهی حوضه کاهش معنی­داری داشته و مقدار پوشش گیاهی با افت شدید مواجه می­باشد و از مقادیر 3/0 در زمان تر­سالی به­میزان 09/0 در زمان خشکسالی تنزل دارند. بر اساس شاخص VHI، که بیانگر وضعیت سلامت پوشش­های گیاهی تحت تاثیر خشکسالی است و برآوردی از دو شاخص VCI و TCI می­باشد در سال 1999 مناطق شرق، غرب و جنوب غرب خشکسالی متوسط تا شدید را داشته­اند و دیگر مناطق حوضه دارای خشکسالی ملایم بوده­اند. همچنین در سال 2019 از نظر سلامت پوشش گیاهی، در بیشتر مناطق حوضه، پوشش گیاهی تحت شرایط بدون خشکسالی بوده و دچار استرس خشکی نبوده­اند. به­طور کلی، نتایج نشـان داد کـه شاخص­های پوشش گیاهی NDVI، VCI، TCI،VHI و شـاخص SPI توانایی بالایی در تعیـین مناطق و پوشش­های گیاهی حساس و آسیب‌پذیر در دوره­های خشکسالی دارد. [1] FLASH LA eng UL http://rangelandsrm.ir/article-1-761-fa.html M3 ER -