@ARTICLE{Jahantab, author = {Jahantab, Esfandiar and Yari, Reza and Sheidai karkaj, Esmaeil and }, title = {The relationship between species diversity and environmental factors in Chahar Bagh mountain rangelands}, volume = {16}, number = {3}, abstract ={سابقه و هدف: به‌منظور مدیریت صحیح و بهره­برداری پایدار از اکوسیستم­های مرتعی، شناخت ارتباط بین عوامل بوم­شناختی طبیعت و پوشش گیاهی ضروری است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط تنوع گونه­ای و عوامل محیطی (خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، ویژگی­های توپوگرافی و فیزیوگرافی) در مراتع کوهستانی چهار باغ گلستان انجام گرفت. مواد و روش‌ها: منطقه مورد مطالعه مراتع ییلاقی چهارباغ گلستان با وسعتی در حدود 9 هزار هکتار در فاصله 45 کیلومتری جنوب­شرقی شهرستان گرگان قرار دارد. ابتدا شش تیپ گیاهی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد و جهت نمونه­برداری و اندازه­گیری در هر تیپ گیاهی، سه ترانسکت 300 متری مستقر و در طول هر ترانسکت 10 پلات و در مجموع 30 پلات در هر تیپ گیاهی بکار گرفته شد. در هر پلات درصد پوشش تک­تک گونه­ها برآورد شد. همچنین در هر ترانسکت، از پلات اول و آخر با توجه به عمق ریشه­دوانی گیاهان غالب منطقه نمونه خاک برداشته شد. نمونه­های خاک بعد از الک­کردن، برای تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل بافت خاک، هدایت­الکتریکی، اسیدیته، پتاسیم، فسفر، آهک، رطوبت اشباع و مقدار مواد آلی به آزمایشگاه منتقل شد. همچنین در هر نقطه برداشت نمونه خاک شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا اندازه­گیری شد و بطور متوسط شیب، جهت اصلاح شده و ارتفاع متوسط برای هر تیپ گیاهی اندازه­گیری شد. به ­منظور بررسی رابطه تنوع گونه­ای با ویژگی­های توپوگرافی و فیزیوگرافی و خصوصیات خاک تیپ­ها، بر اساس طول گرادیان، از روش­های رسته­بندی آنالیز افزونگی به ‌­عنوان روش خطی استفاده شد. تمامی محاسبات آماری برای انجام رسته­بندی با استفاده از نرم­افزار Canoco نسخه 5 و محاسبات مربوط به تنوع گونه­ای، با استفاده از نرم‌افزار PAST نسخه 17/3 انجام شد. نتایج: نتایج میانگین شاخص­های مارگالف (12/14) و غنای ویتاکر (41) در تیپ 1 (Ar au- St ba) بیشتر از سایر تیپ­ها می­باشد. همچنین میانگین شاخص­های شانون (306/3) و یکنواختی (91/0) در تیپ 6 (Ho vi- Cr ko- Ag in) بیش از سایر تیپ­ها می­باشد. تیپ Ju po- On co- St ba دارای بیشترین مقدار شیب (6/51 درصد) می­باشد، از طرفی تیپ St ba- On co دارای کمترین مقدار شیب (6/5 درصد) می­باشد. نتایج نشان داد مقادیر شاخص‌های یکنواختی سیمپسون و تنوع گونه­ای شانون- واینر تیپ­ها، تحت تاثیر شیب دامنه، مقدار کربن آلی و هدایت الکتریکی می­باشد. عامل شیب مهمترین عامل مؤثر بر شاخص‌های یکنواختی سیمپسون و تنوع گونه­ای شانون- واینر است. نتایج تحلیل افزونگی نشان داد که رابطه خصوصیات تیپ­ها با شاخص‌های تنوع گیاهی، معنی­دار است. نتایج نشان داد با افزایش مقدار پتاسیم و هدایت الکتریکی مقدار شاخص یکنواختی نیز افزایش پیدا می­کند. همچنین نتایج نشان داد با افزایش فاکتورهای آهک و اسیدیته میزان شاخص شانون نیز افزایش پیدا می­کند. شاخص­های شانون با فاکتورهای شیب جهت و ارتفاع رابطه عکس دارد. همچنین بر اساس نتایج با افزایش فاکتورهای رس رطوبت اشباع و سنگریزه مقدار شاخص مارگالف افزایش پیدا می­کند. بر اساس نتایج شاخص مارگالف با فاکتور شن رابطه عکس دارد. }, URL = {http://rangelandsrm.ir/article-1-1115-fa.html}, eprint = {http://rangelandsrm.ir/article-1-1115-fa.pdf}, journal = {Journal of Rangeland}, doi = {}, year = {2022} }