Journal of Rangeland
مرتع
مرتع
Agriculture
http://rangelandsrm.ir
1
admin
2008-0891
2676-5039
fa
jalali
1401
12
1
gregorian
2023
3
1
16
4
online
1
fulltext
fa
تاثیر آتشسوزی بر ترکیب، تراکم و تنوع پوشش گیاهی و بانک بذر خاک (مطالعه موردی: مراتع کنگاور)
Fire effects on composition, density and species diversity vegetation and soil seed bank (Case study: Kangavar rangelands)
تخصصي
Special
كاربردي
Applicable
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:normal"><span style="direction:rtl"><span style="unicode-bidi:embed"><span sans-serif="" style="font-family:Calibri,"><b><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span 2="" mitra="" style="font-family:">سابقه و هدف</span></span></b><b><span lang="FA" style="font-size:15.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">: </span></span></b><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">آتش­سوزی به عنوان یکی از پدیده­هایی که به فراوانی در مراتع اتفاق می</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">افتد و به ­خاطر اثرات متفاوت و پیچیده آن بر اکوسیستم­های طبیعی از اهمیت فراوانی برخوردار است.آگاهی از چنین پدیده های بوم شناختی، آگاهی از اثرات آتش­سوزی روی پوشش گیاهی از نظر مدیریت مراتع پس از آتش</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">سوزی اهمیت فراوانی دارد و به درک بهتر و مدیریت پایدار مراتع کمک می کند. تغییر در ساختار و ترکیب پوشش گیاهی و تغییر شرایط رویشگاه یکی از بارزترین اثرات آتش­سوزی بر اکوسیستم</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">های طبیعی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک است. اثر آتش سوزی بر بانک بذر خاک</span></span> <span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:"> نیز مبحثی بنیادی در اکولوژی و جامعه شناسی گیاهی به حساب می­آید.</span></span> <span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">این بذرها در حفظ و احیا مراتع تخریب یافته و همچنین در بهبود وضعیت ترکیب گونه­ای جوامع گیاهی نقش کلیدی دارند</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">.</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:"> در مناطق خشک و نیمه خشک بذور بوسیله آتش­سوزی نابود می­شوند و جوانه­زنی گونه­هایی که در آن مناطق هستند پس از آتش­سوزی به بانک بذر موجود در خاک بستگی دارد</span></span> <span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر آتش</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">سوزی بر ترکیب، تراکم و تنوع پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در مراتع کنگاور در زاگرس میانی انجام شد. </span></span></span></span></span></span></span><br>
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:normal"><span style="direction:rtl"><span style="unicode-bidi:embed"><span sans-serif="" style="font-family:Calibri,"><b><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span 2="" mitra="" style="font-family:">مواد و روشها: </span></span></b><span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">در پژوهش حاضر، یکسال پس از آتش­سوزی در دو منطقه شاهد و آتش</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">سوزی بر روی ترانسکت­های100متری نمونه­برداری پوشش گیاهی به روش سیستماتیک-تصادفی با ثبت درصد تاج پوشش گونه</span></span><span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">های گیاهی و همچنین نمونه­برداری بانک بذر خاک نیز در هر پلات در دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی متری در مناطق مورد مطالعه برداشت گردید. پس از کشت گلخانه</span></span><span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">ای، بذرهای جوانه زده شناسایی و ترکیب و تراکم بانک بذر خاک تعیین گردید. برای مقایسه تنوع زیستی در جوامع گیاهی (گروه های اکولوژیک) از شاخص­های غنای گونه­ای، تنوع گونه­ای شانون- وینر و یکنواختی پایلو استفاده شد همچنین شاخص تشابه جاکارد بین پوشش گیاهی روزمینی و زیر زمینی در منطقه قرق و آتش­سوزی شده با استفاده از فرمول محاسبه گردید.مقایسه میانگین شاخص­های تنوع زیستی با آزمون </span></span><span dir="LTR" style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">LSD</span></span> <span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">صورت گرفت. همچنین محاسبه شاخص­های تنوع زیستی جوامع گیاهی از دو دیدگاه ترکیب گیاهی رو زمینی و بانک بذر خاک به عمل آمده و معنی­داری اختلاف توابع تنوع زیستی گیاهی رو زمینی و بانک بذر خاک منطقه </span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">شاهد</span></span> <span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">و آتش سوزی بر مبنای آنالیز </span></span><span dir="LTR" style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">t</span></span> <span lang="AR-SA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">جفتی مقایسه گردید. طبقهبندی گیاهان در شکلهای زیستی مختلف، به روش رانکایر انجام گرفت.</span></span><span lang="AR-SA" style="font-family:"B Nazanin""></span></span></span></span></span></span><br>
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:normal"><span style="direction:rtl"><span style="unicode-bidi:embed"><span sans-serif="" style="font-family:Calibri,"><b><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">نتایج</span></span></b><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">: نتایج این تحقیق نشان داد که در اثر آتش­سوزی یکساله شاخص­های تنوع، غنا و یکنواختی به طور معنی­دار کاهش یافت. ارزیابی بانک بذر در عمق0-5 سانتی­متری خاک نشان داد که آتش­سوزی شاخص­های تنوع و غنای گونه­ای را کاهش داده، اما تاثیر معنی­داری بر روی شاخص یکنواختی نداشته است. در عمق 10-5 سانتی متر نیز آتش­سوزی تاثیر معنی­داری بر شاخص­های تنوع زیستی نداشت. بعد از آتش­سوزی طبقهبندی گیاهان در شکلهای زیستی آن تغییر پیدا کرده و مقادیر گیاهان کریپتوفیت 8 درصد و همی</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">کریتوفیت 6 درصد کاهش یافته و باعث شد گیاهان یکساله علفی درصد قابل توجهی از پوشش را به خود اختصاص دهند. همپنین تعداد بذر در لایه سطحی (0-5 سانتیمتری) به شدت کاهش یافت.</span></span></span></span></span></span></span><br>
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:normal"><span style="direction:rtl"><span style="unicode-bidi:embed"><span sans-serif="" style="font-family:Calibri,"><b><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">نتیجه گیری: </span></span></b><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">در کل با توجه به نتایج این تحقیق می</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">توان گفت که در اثر آتش­سوزی ترکیب، تراکم و تنوع گونه</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">ای و در نهایت فرم رویشی گونه</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">های موجود در منطقه تغییر پیدا کرده و شاهد افزایش گونه­های یکساله و کاهش گونه­های دوساله و چند ساله در منطقه مورد مطالعه بوده و تا حدی شرایط رویشگاه هم از نظر فضای لازم جهت استقرار</span></span> <span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">و حضور گونه</span></span><span dir="LTR" style="font-size:12.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">­</span></span><span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">های جدید فراهم گردیده</span></span> <span lang="FA" style="font-size:12.0pt"><span b="" nazanin="" style="font-family:">و موجب تغییر در ترکیب رویشی منطقه گردیده است.</span></span></span></span></span></span></span>
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:normal"><span calibri="" style="font-family:"><b><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">Background</span></span></b><span new="" roman="" style="font-family:" times="">: </span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">Fire as a frequent phenomenon in rangelands and because of its complicated and different effects on natural ecosystems, has great importance. Awareness of such fire effects on vegetation cover in point of rangeland management after fire is important and helps better Understanding and sustainable management of rangelands.</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""> Changing in plant structure and composition and site situations is on of the most clear effects of fire on natural ecosystems especially in </span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">arid and semi-arid areas</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">. </span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">Fire effects on soil seed bank is a fundamental subject in ecology and phytosociology. These seeds have a vital role in maintenance and reclamation of deteriorated rangelands and also in plant composition improvement in plant communities. This study was conducted to evaluate the effect of fire on vegetation and soil seed bank in Sarkhalaj rangelands of Kangavar (middle Zagros)</span></span><b><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">.</span></span></b><b><span dir="RTL" lang="FA" style="font-size:10.0pt"><span style="font-family:"B Nazanin""></span></span></b></span></span></span><br>
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:normal"><span calibri="" style="font-family:"><b><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">Methodology</span></span></b><b><span new="" roman="" style="font-family:" times="">:</span></b> <span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">In current research, one year after the fire, in two areas of the control (Grazing exclosure) and fire, percentage of canopy cover and soil seed bank were sampled on transects with a systematic-random approach. Soil was sampled on these transects in two depths of 0-5 cm and 5-10 cm. After greenhouse cultivation, germinated seeds were identified and the composition and density of soil seed bank were determined</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">. In order to comparing of biodiversity, we used species richness index, species diversity index (Shannon-</span></span><b> </b><span style="font-size:10.0pt"><span style="background:white"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""><span style="color:black">Wischmeier</span></span></span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">) And evenness index (</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span style="background:white"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""><span style="color:black">Pielou</span></span></span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">). Also similarity index (Jacard) between ground and underground vegetation cover in </span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">exclosure</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""> and fire area using formula. Mean comparison of biodiversity indices performed by LSD test. Also, biodiversity indices calculation of plant communities based on two viewpoints: ground and soil seed bank plant composition was done andsignificancy of differences of functions of biodiversity of ground and soil seed bank under treatments (</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span roman="" style="font-family:" time="">fire and control area</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">) compared via T-test. Raunkiaer </span></span><span style="font-size:10.0pt"><span style="background:white"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""><span style="color:black">life-form</span></span></span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""> system was used to Plant</span></span><span style="font-size:10.0pt"><span style="background:white"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""><span style="color:black"> categorizing</span></span></span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">.</span></span> <span style="font-family:"Times New Roman",serif"></span></span></span></span><br>
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:normal"><span calibri="" style="font-family:"><b><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">Results:</span></span></b> <span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">The results of this study indicated that after one year fire the diversity, richness and evenness indexes were significantly reduced. Assessment of soil seed bank in depth of 0 – 5 cm showed that fire decreased the diversity and species richness indexes. However, it did not significantly affect the evenness index. Moreover, in depth of 5-10 cm fire had no significant effect on diversity indexes. Plants life form classification changed after fire and </span></span><span style="font-size:10.0pt"><span style="background:white"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""><span style="color:black">Cryptophytes and Hemicryptophytes</span></span></span></span><span style="font-size:10.0pt"><span new="" roman="" style="font-family:" times=""> species decreased 8% and 6 %, respectively which resulted in domination of annuals in plant composition. Also, seed amounts decreased greatly in soil surface layer (0-5 cm.).</span></span></span></span></span><br>
<span style="font-size:11pt"><span style="line-height:107%"><span calibri="" style="font-family:"> <b><span style="font-size:10.0pt"><span style="line-height:107%"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">Conclusion</span></span></span></b><b><span style="font-size:10.5pt"><span style="line-height:107%"><span style="font-family:" timesnewroman="">:</span></span></span></b> <span style="font-size:10.0pt"><span style="line-height:107%"><span new="" roman="" style="font-family:" times="">Overall, considering the results of this study, it could be said that by changing the site conditions, both in terms of the space required for the establishment of new species and by changing the soil properties, the fire has caused a change in the composition and diversity of species and finally the life form of existing species in the area.</span></span></span></span></span></span><br>
آتش سوزی, بانک بذر , شاخص های تنوع زیستی, کنگاور
Fire, Biodiversity indices, Seed bank, Kangavar
729
744
http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-197-2&slc_lang=fa&sid=1
Rooholah
Rezaie
روح اله
رضایی
rezaei.ru@gmail.com
100319475328460015793
100319475328460015793
No
Department of Natural Resources, Arak branch, Islamic Azad University, Arak,
گروه منابع طبیعی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک
Abbas
Ahmadi
عباس
احمدی
abahmadi@gmail.com
100319475328460015794
100319475328460015794
Yes
Department of Natural Resources, Arak branch, Islamic Azad University, Arak
گروه منابع طبیعی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک
Noorollah
Abdi
نوراله
عبدی
nabdi1355@yahoo.com
100319475328460015795
100319475328460015795
No
Natural Resources and Environment Department, Islamic Azad University, Arak
گروه منابع طبیعی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک
Hamid
Toranjzar
حمید
ترنج زر
htorangzar@yahoo.com
100319475328460015796
100319475328460015796
No
Department of Natural Resources, Arak branch, Islamic Azad University, Arak
گروه منابع طبیعی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک