دوره 17، شماره 1 - ( 3-1402 )
جلد 17 شماره 1 صفحات 81-66 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zare M, Ghorbani A, Moameri M, Piri Sahragard H, Mostafazade R, Hosseini Z et al . Effect of Environmental Factors on Habitat Prediction of Species Dorema ammoniacum D. DON. in Nadoushan Rangelands, Yazd Province. مرتع 2023; 17 (1) :66-81
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1109-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1109-fa.html
زارع مصطفی، قربانی اردوان، معمری مهدی، پیری صحراگرد حسین، مصطفی‌زاده رئوف، حسینی زین العابدین و همکاران.. تأثیر عوامل محیطی در پیش بینی رویشگاه گونه Dorema ammoniacum D. DON. در مراتع ندوشن استان یزد. مرتع. 1402; 17 (1) :66-81
مصطفی زارع 
، اردوان قربانی ، مهدی معمری ، حسین پیری صحراگرد ، رئوف مصطفی‌زاده ، زین العابدین حسینی ، فرید دادجو
، اردوان قربانی ، مهدی معمری ، حسین پیری صحراگرد ، رئوف مصطفی‌زاده ، زین العابدین حسینی ، فرید دادجو
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
چکیده: (3563 مشاهده)
سابقه و هدف: شناسایی، حفظ و اصلاح رویشگاه‌های گیاهان دارویی و صنعتی مراتع، از نقطه نظر اقتصادی و اجتماعی حائز اهمیت است. وشا Dorema ammoniacum D. DON. از گیاهان با ارزش علوفهای، صنعتی و دارویی است که مورد بهرهبرداری بیش از حد قرار میگیرد به طوری که از گیاهان در معرض خطر استان است. هدف این تحقیق تهیه نقشه پیشبینی رویشگاهی گونه D. ammoniacum با استفاده از روش رگرسیون لجستیک بود. با بررسی ارتباط یک یا چند متغیر مستقل با یک متغیر پاسخ، مهمترین عوامل مؤثر در پراکنش گونه مورد بررسی تعیین می شود.
مواد و روشها: پژوهش حاضر در مراتع ندوشن از توابع شهرستان میبد در استان یزد انجام شد. اطلاعات مورد نیاز شامل: دادههای عوامل محیطی مانند توپوگرافی، اقلیم، خاک و پوشش‌گیاهی جمعآوری شد. این داده‌ها با استفاده از نقشه مدل رقومی ارتفاع، ایستگاههای هواشناسی و نمونهبرداری میدانی و آزمایشگاه تهیه شد. نمونهبرداری پوشش‌گیاهی، در شش واحد همگن به‌روش تصادفی-سیستماتیک و در هر واحد، نمونهبرداری در طول سه ترانسکت 350 متری انجام شد. به طوریکه در طول هر ترانسکت 10 پلات مستقر شد. هم‌چنین از ابتدا و انتهای هر ترانسکت از عمقهای 30-0 و 60-30 سانتیمتر نمونه خاک برداشت شد. دادههای مربوط به عوامل محیطی، به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. دادههای حضور و عدم‌حضور گونه به‌عنوان متغیر وابسته به‌ترتیب با کد 1 و 0 مشخص شدند. برای بررسی و تشریح ارتباط و ساختار فضایی بین عوامل خاک از تجزیه و تحلیل تغییرنما (واریوگرام) در نرم‌افزار GS+5.1.1 استفاده شد. سپس با روش درونیابی کریجینگ و وزندهی فاصله معکوس (Inverse distance weighting/IDW)، نقشه ویژگیهای خاک در نرم افزار ArcGIS10.4 تهیه شد. به‌منظور ارزیابی روشهای میانیابی از روش تقاطعی و سه پارامتر آماری شامل شاخص‌های میانگین قدر مطلق خطا (MAE/Mean Absolute Error)، میانگین انحراف خطا (MBE/Mean Bias Error) و هم‌چنین جذر میانگین مربعات خطا (RMSE/Root Mean Square Error) استفاده شد. بعد از تهیه نقشه عوامل موردنظر، با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و در دست داشتن دادههای حضور/عدم حضور و دادههای محیطی، نقشه پراکنش بالقوه گونه D. ammoniacum تهیه شد.
نتایج: با بررسی ارتباط و ساختار فضایی بین عوامل خاک با استفاده از تجزیه و تحلیل تغییرنما (واریوگرام) نتایج نشان‌داد که اغلب متغیرهای مورد بررسی از نظر وابستگی مکانی در دامنه قوی و متوسط قرار دارند؛ به‌طوری‌که مدل تغییرنما برای رطوبت اشباع و کربن آلی کروی برای متغیرهای درصد سدیم، ازت و کلسیم گوسی است. بر اساس نتایج، برای متغیرهای رطوبت اشباع، درصد سدیم و کلسیم عمق اول خاک و درصد کربن آلی عمق دوم خاک، روش درونیابی کریجینگ نقطهای به‌عنوان صحیحترین روش انتخاب شد. تنها در مورد ازت عمق اول خاک روش وزندهی فاصله معکوس، دارای خطا و انحراف کم‌تری بود. روشهای درونیابی کریجینگ و وزندهی معکوس فاصله به‌عنوان روشهای مناسب جهت درونیابی انتخاب شدند. بهترین مدل برازش شده به‌منظور تخمین احتمال رخداد گونه D. ammoniacum به صورت معادله ارائه شد. با توجه به معادله به دست آمده، حضور گونه D. ammoniacum با درصد رطوبت اشباع و سدیم عمق اول خاک، کربن آلی عمق دوم و کلسیم عمق اول خاک ارتباط مثبت و با نیترات عمق اول خاک ارتباط منفی دارد. با توجه به طبقه‌بندی مطلوبیت رویشگاه و مطابق مدل پیشبینی، 20 درصد از منطقه مورد مطالعه دارای تناسب عالی و 24 درصد رویشگاه مناسب تعیین شد. بر اساس شاخص کاپا، میزان تطابق نقشه پیشبینی حاصل با دادههای زمینی برای رویشگاه مذکور در سطح خوب ارزیابی شد.
نتیجه‌گیری: مدل‌سازی پراکنش بالقوه گونه‌های گیاهی با استفاده از رگرسیون لجستیک، می‌تواند در مکان‌یابی مناطق مستعد جهت احیای گونه‌های مهم کمک شایانی نماید. با توجه به اینکه نقشه پیشبینی شبیه‌سازی شده، با صحت قابل قبول به‌دست آمد و توانسته است متغیرهای تأثیرگذار بر گونه D. ammoniacum را شناسایی کند، از این رو میتوان از این مدل برای برآورد حدود جغرافیایی و شناسایی رویشگاه‌های دارای شرایط پراکنش بالقوه استفاده نمود که این امر می‌تواند منجر به تصمیم‌های مدیریتی در راستای حفاظت و بهرهبرداری پایدار از گونه مورد نظر گردد.
مواد و روشها: پژوهش حاضر در مراتع ندوشن از توابع شهرستان میبد در استان یزد انجام شد. اطلاعات مورد نیاز شامل: دادههای عوامل محیطی مانند توپوگرافی، اقلیم، خاک و پوشش‌گیاهی جمعآوری شد. این داده‌ها با استفاده از نقشه مدل رقومی ارتفاع، ایستگاههای هواشناسی و نمونهبرداری میدانی و آزمایشگاه تهیه شد. نمونهبرداری پوشش‌گیاهی، در شش واحد همگن به‌روش تصادفی-سیستماتیک و در هر واحد، نمونهبرداری در طول سه ترانسکت 350 متری انجام شد. به طوریکه در طول هر ترانسکت 10 پلات مستقر شد. هم‌چنین از ابتدا و انتهای هر ترانسکت از عمقهای 30-0 و 60-30 سانتیمتر نمونه خاک برداشت شد. دادههای مربوط به عوامل محیطی، به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. دادههای حضور و عدم‌حضور گونه به‌عنوان متغیر وابسته به‌ترتیب با کد 1 و 0 مشخص شدند. برای بررسی و تشریح ارتباط و ساختار فضایی بین عوامل خاک از تجزیه و تحلیل تغییرنما (واریوگرام) در نرم‌افزار GS+5.1.1 استفاده شد. سپس با روش درونیابی کریجینگ و وزندهی فاصله معکوس (Inverse distance weighting/IDW)، نقشه ویژگیهای خاک در نرم افزار ArcGIS10.4 تهیه شد. به‌منظور ارزیابی روشهای میانیابی از روش تقاطعی و سه پارامتر آماری شامل شاخص‌های میانگین قدر مطلق خطا (MAE/Mean Absolute Error)، میانگین انحراف خطا (MBE/Mean Bias Error) و هم‌چنین جذر میانگین مربعات خطا (RMSE/Root Mean Square Error) استفاده شد. بعد از تهیه نقشه عوامل موردنظر، با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و در دست داشتن دادههای حضور/عدم حضور و دادههای محیطی، نقشه پراکنش بالقوه گونه D. ammoniacum تهیه شد.
نتایج: با بررسی ارتباط و ساختار فضایی بین عوامل خاک با استفاده از تجزیه و تحلیل تغییرنما (واریوگرام) نتایج نشان‌داد که اغلب متغیرهای مورد بررسی از نظر وابستگی مکانی در دامنه قوی و متوسط قرار دارند؛ به‌طوری‌که مدل تغییرنما برای رطوبت اشباع و کربن آلی کروی برای متغیرهای درصد سدیم، ازت و کلسیم گوسی است. بر اساس نتایج، برای متغیرهای رطوبت اشباع، درصد سدیم و کلسیم عمق اول خاک و درصد کربن آلی عمق دوم خاک، روش درونیابی کریجینگ نقطهای به‌عنوان صحیحترین روش انتخاب شد. تنها در مورد ازت عمق اول خاک روش وزندهی فاصله معکوس، دارای خطا و انحراف کم‌تری بود. روشهای درونیابی کریجینگ و وزندهی معکوس فاصله به‌عنوان روشهای مناسب جهت درونیابی انتخاب شدند. بهترین مدل برازش شده به‌منظور تخمین احتمال رخداد گونه D. ammoniacum به صورت معادله ارائه شد. با توجه به معادله به دست آمده، حضور گونه D. ammoniacum با درصد رطوبت اشباع و سدیم عمق اول خاک، کربن آلی عمق دوم و کلسیم عمق اول خاک ارتباط مثبت و با نیترات عمق اول خاک ارتباط منفی دارد. با توجه به طبقه‌بندی مطلوبیت رویشگاه و مطابق مدل پیشبینی، 20 درصد از منطقه مورد مطالعه دارای تناسب عالی و 24 درصد رویشگاه مناسب تعیین شد. بر اساس شاخص کاپا، میزان تطابق نقشه پیشبینی حاصل با دادههای زمینی برای رویشگاه مذکور در سطح خوب ارزیابی شد.
نتیجه‌گیری: مدل‌سازی پراکنش بالقوه گونه‌های گیاهی با استفاده از رگرسیون لجستیک، می‌تواند در مکان‌یابی مناطق مستعد جهت احیای گونه‌های مهم کمک شایانی نماید. با توجه به اینکه نقشه پیشبینی شبیه‌سازی شده، با صحت قابل قبول به‌دست آمد و توانسته است متغیرهای تأثیرگذار بر گونه D. ammoniacum را شناسایی کند، از این رو میتوان از این مدل برای برآورد حدود جغرافیایی و شناسایی رویشگاه‌های دارای شرایط پراکنش بالقوه استفاده نمود که این امر می‌تواند منجر به تصمیم‌های مدیریتی در راستای حفاظت و بهرهبرداری پایدار از گونه مورد نظر گردد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
