دوره 16، شماره 3 - ( 8-1401 )
جلد 16 شماره 3 صفحات 539-524 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
ّFarajolahi A, Hamidian M, Ghasemi Aryan Y. Identification of internal - external factors and strategic analysis for sustainable rangeland management of Kalaleh city from the viewpoint of institutional stakeholders using SWOT model. مرتع 2022; 16 (3) :524-539
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1114-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1114-fa.html
فرج الهی اصغر، حمیدیان محمود، قاسمی آریان یاسر. شناسایی عوامل درونی - بیرونی و تحلیل راهبردی مدیریت پایدار مراتع شهرستان کلاله از نگاه دست اندرکاران نهادی با استفاده از مدل SWOT. مرتع. 1401; 16 (3) :524-539
بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
چکیده: (1626 مشاهده)
سابقه و هدف: مراتع به عنوان اساسی ترین بستر توسعه پایدار محیطزیست و پدیده های بوم شناختی به شمار می روند و علاوه بر نقش قابل‌توجه در تولید و توسعه پایدار روستایی، در جلوگیری از تخریب و فرسایش خاک، ذخیره آب های زیرزمینی و غیره نقش اساسی دارند. در سالیان اخیر مراتع ایران به دلیل تخریب و انهدام توسط تغییرات اقلیم و پدیده خشکسالی و نیز فشار چرا در وضعیت مطلوبی به سر نمی برند. بنابراین ارائه راهبردها و استراتژی های مؤثر در مدیریت و پایداری مراتع ضروری به نظر می رسد و به ثبات و پایداری در عرصه های مرتعی به‌ویژه در بلندمدت منجر خواهد شد. در این تحقیق، با استفاده از تحلیل SWOT، استراتژی و راهبردهای توسعه پایدار مراتع شهرستان کلاله در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش ها: در این تحقیق با توجه به اهداف کاربردی مطالعه، از روش پیمایشی و اسنادی به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کارشناسان خبره و آشنا با موضوع مورد مطالعه در اداره کل منابع طبیعی استان گلستان و شهرستان کلاله بودند. از روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند به منظور انتخاب کارشناسان استفاده شد به‌طوری که 26 کارشناس در انجام این پژوهش همکاری و مشارکت داشتند. پس از طراحی سؤالات پرسشنامه در قالب طیف لیکرت و تائید روایی با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصین مربوطه، از ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین سطح پایایی پرسشنامه استفاده شد. مقدار این ضریب برابر با 84/0 به دست آمد که نشان از پایایی و قابلیت اعتماد مناسب پرسشنامه داشت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و تعیین مهم ترین نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت ها از مدل SWOT استفاده شد. مدل SWOT یکی از ابزارهای مهم و قوی مدیریت استراتژیک است که در فرآیند تجزیه و تحلیل های محیطی و درونی و خلق استراتژی های متناسب با شرایط محیطی و درونی به کار برده می شود. در تحلیل SWOT ، عوامل درونی )قوتها و ضعفها) و بیرونی (فرصت ها و تهدیدها) مورد بررسی قرار گرفت و سپس استراتژی و راهبردهای توسعه پایدار مراتع طرح گردید.
نتایج: طبق نتایج تحقیق حاضر، میانگین سن کارشناسان مشارکت‌کننده در پژوهش، 3/41 سال و میانگین سابقه کاری آن‌ها 1/13 سال بود که بیش از نیمی از آن‌ها دارای تحصیلات فوق‌لیسانس بودند. مطابق یافته ها، "وسعت زیاد عرصه های مرتعی" با ضریب وزنی 0498/0 مهم ترین نقطه قوت مراتع کلاله از دیدگاه کارشناسان می باشد و پس از آن به ترتیب، "برخورداری از دانش بومی جهت احیا و حفاظت مراتع" و تمایل بهره برداران به مشارکت در اجرای طرحها و مدیریت مراتع" قرار داشتند. اما مهمترین نقطه ضعف مراتع، "نظام دامداری سنتی و متکی به علوفه مرتع" با ضریب وزنی 0486/0 است و پس از آن به ترتیب "حضور دامدار غیرمجاز در مراتع و کاهش سطح تحت تملک هر دامدار در مرتع" و " کاهش درصد حضور گیاهان کلاسI و میزان تولید مراتع " قرار داشتند. طبق یافته ها، "توسعه دیدگاه استفاده چندمنظوره از مراتع" مهمترین فرصت توسعه پایدار مراتع کلاله از دیدگاه کارشناسان است. مهم ترین تهدید در این زمینه "نوسانات اقلیمی و کاهش منابع آبی در مراتع" می باشد. امتیاز نهایی عوامل درونی و خارجی به ترتیب برابر 569/2 و 102/2 بدست آمد که نشان دهنده غالب بودن قوت ها بر ضعف ها و تهدیدها بر فرصت ها است. بدین ترتیب استراتژی توسعه پایدار مراتع منطقه موردمطالعه بر اساس تحلیل سوات، استراتژی رقابتی (ST) تعیین شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته های این مطالعه، برنامه ریزی قانونی و تشویقی برای جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی با توجه به پتانسیل های مراتع (بوم گردی، گیاهان دارویی، محصولات متنوع دامی)، بالفعل کردن استفاده چندمنظوره از مراتع، بازنگری در قوانین و مقررات و افزایش بودجه ادارات منابع طبیعی و بهبود امکانات زیرساختی، آموزشی و درمانی در مناطق روستایی به‌عنوان راهبردهای رقابتی در نظر گرفته شدند. بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد می شود در راستای بهبود مشارکت جوامع محلی در مدیریت پایدار مراتع، اقدامات لازم از طریق برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی و ترویجی صورت بگیرد و همچنین با تهیه و تدارک امکانات موردنیاز، شرایط توسعه منطقه، سرمایه گذاری بخش خصوصی و تنوع سازی معیشت روستاییان فراهم گردد.
مواد و روش ها: در این تحقیق با توجه به اهداف کاربردی مطالعه، از روش پیمایشی و اسنادی به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کارشناسان خبره و آشنا با موضوع مورد مطالعه در اداره کل منابع طبیعی استان گلستان و شهرستان کلاله بودند. از روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند به منظور انتخاب کارشناسان استفاده شد به‌طوری که 26 کارشناس در انجام این پژوهش همکاری و مشارکت داشتند. پس از طراحی سؤالات پرسشنامه در قالب طیف لیکرت و تائید روایی با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصین مربوطه، از ضریب آلفای کرونباخ برای تعیین سطح پایایی پرسشنامه استفاده شد. مقدار این ضریب برابر با 84/0 به دست آمد که نشان از پایایی و قابلیت اعتماد مناسب پرسشنامه داشت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و تعیین مهم ترین نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت ها از مدل SWOT استفاده شد. مدل SWOT یکی از ابزارهای مهم و قوی مدیریت استراتژیک است که در فرآیند تجزیه و تحلیل های محیطی و درونی و خلق استراتژی های متناسب با شرایط محیطی و درونی به کار برده می شود. در تحلیل SWOT ، عوامل درونی )قوتها و ضعفها) و بیرونی (فرصت ها و تهدیدها) مورد بررسی قرار گرفت و سپس استراتژی و راهبردهای توسعه پایدار مراتع طرح گردید.
نتایج: طبق نتایج تحقیق حاضر، میانگین سن کارشناسان مشارکت‌کننده در پژوهش، 3/41 سال و میانگین سابقه کاری آن‌ها 1/13 سال بود که بیش از نیمی از آن‌ها دارای تحصیلات فوق‌لیسانس بودند. مطابق یافته ها، "وسعت زیاد عرصه های مرتعی" با ضریب وزنی 0498/0 مهم ترین نقطه قوت مراتع کلاله از دیدگاه کارشناسان می باشد و پس از آن به ترتیب، "برخورداری از دانش بومی جهت احیا و حفاظت مراتع" و تمایل بهره برداران به مشارکت در اجرای طرحها و مدیریت مراتع" قرار داشتند. اما مهمترین نقطه ضعف مراتع، "نظام دامداری سنتی و متکی به علوفه مرتع" با ضریب وزنی 0486/0 است و پس از آن به ترتیب "حضور دامدار غیرمجاز در مراتع و کاهش سطح تحت تملک هر دامدار در مرتع" و " کاهش درصد حضور گیاهان کلاسI و میزان تولید مراتع " قرار داشتند. طبق یافته ها، "توسعه دیدگاه استفاده چندمنظوره از مراتع" مهمترین فرصت توسعه پایدار مراتع کلاله از دیدگاه کارشناسان است. مهم ترین تهدید در این زمینه "نوسانات اقلیمی و کاهش منابع آبی در مراتع" می باشد. امتیاز نهایی عوامل درونی و خارجی به ترتیب برابر 569/2 و 102/2 بدست آمد که نشان دهنده غالب بودن قوت ها بر ضعف ها و تهدیدها بر فرصت ها است. بدین ترتیب استراتژی توسعه پایدار مراتع منطقه موردمطالعه بر اساس تحلیل سوات، استراتژی رقابتی (ST) تعیین شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته های این مطالعه، برنامه ریزی قانونی و تشویقی برای جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی با توجه به پتانسیل های مراتع (بوم گردی، گیاهان دارویی، محصولات متنوع دامی)، بالفعل کردن استفاده چندمنظوره از مراتع، بازنگری در قوانین و مقررات و افزایش بودجه ادارات منابع طبیعی و بهبود امکانات زیرساختی، آموزشی و درمانی در مناطق روستایی به‌عنوان راهبردهای رقابتی در نظر گرفته شدند. بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد می شود در راستای بهبود مشارکت جوامع محلی در مدیریت پایدار مراتع، اقدامات لازم از طریق برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی و ترویجی صورت بگیرد و همچنین با تهیه و تدارک امکانات موردنیاز، شرایط توسعه منطقه، سرمایه گذاری بخش خصوصی و تنوع سازی معیشت روستاییان فراهم گردد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
