دوره 18، شماره 1 - ( 5-1403 )
جلد 18 شماره 1 صفحات 151-132 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Heidari Ghahfarrokhi Z, Tahmasebi P, Naghipour A A. Relationship Between Plant Diversity and Functional Diversity Indices with Landscape Function Analysis (LFA) Functionalities. مرتع 2024; 18 (1) :132-151
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1239-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1239-fa.html
حیدری قهفرخی زهرا، طهماسبی کهیانی پژمان، نقی پور علی‌اصغر. ارتباط بین برخی از شاخصهای تنوع و تنوع عملکرد با ویژگیهای عملکردی روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA). مرتع. 1403; 18 (1) :132-151
گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد
چکیده: (298 مشاهده)
سابقه و هدف: وضعیت مرتع یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که ارزیابی آن در مدیریت مرتع ضرورت بیشتری دارد. با این حال، روش‌های کیفی (مانند تحلیل عملکرد چشم‌انداز) اندازه‌گیری عملکردهای اکوسیستم مرتع، وقت‌گیر و هزینه‌بر هستند و باید منحصراً توسط افراد آگاه و باتجربه استفاده شوند. در همین راستا، این تحقیق با هدف یافتن ارتباط منطقی بین ویژگیهای کمی گیاهی (تنوع گیاهی و تنوع عملکرد) با شاخصهای کیفی روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز در قسمتی از مراتع منطقه حفاظت شده تنگ صیاد واقع در استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: در طول گرادیانت شدت چرای دام، 3 مکان مرتعی که در بلندمدت فشار چرایی متفاوتی را تجربه کرده‌اند، انتخاب شدند. در هر کدام، پس از انتخابِ 2 منطقه معرف، ابتدا سه ماکروپلات 30*30 مترمربعی مشخص شد و درون آن‌ها، نمونه‌برداری از پوشش و ویژگیهای عملکردی گیاهی با سه کوادرات 2*2 متر مربعی در اواسط اردیبهشت ماه سال 1400 مطابق با حداکثر رشد گونه‌های گیاهی انجام شد. ویژگیهای عملکردی گیاهی شامل شاخص سطح ویژه برگ، طول برگ، نیتروژن برگ، فسفر برگ و فرم رویشی جهت اندازه‌گیری تنوع عملکرد مورد استفاده قرار گرفتند. شاخصهای تنوع گونه‌ای شامل غنای گونه‌ای، یکنواختی شانون و تنوع شانون و شاخصهای تنوع عملکرد شامل شاخص مربع آنتروپی رائو، غنای عملکرد، یکنواختی عملکرد و پراکندگی عملکرد با استفاده از بسته آماری vegan و FD در نرم افزار R4.3.0 محاسبه شدند. سه ویژگی عملکردی روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی، با استفاده از نرم افزار LFA و بر اساس داده‌های حاصل از نمونه‌برداری صحرایی برای 162 لکه و فضای بین لکه‌ای به دست آمد. ارتباط شاخصهای تنوع و تنوع عملکرد با ویژگیهای عملکردی تحلیل عملکرد چشم‌انداز با استفاده از همبستگی و رگرسیون تک متغیره بر اساس بسته‌های آماری ggcorrplot، ggpubr و ggpmisc در نرم‌افزار R4.3.0 انجام شدند.
نتایج: نتایج نشان داد که رابطه مثبت و معنی‌داری بین شاخص چرخه مواد غذایی با شاخص یکنواختی عملکرد و میانگین وزنی طول برگ (R2= 0.3) وجود دارد. شاخص نفوذپذیری چشم‌انداز با یکنواختی عملکرد، پراکندگی عملکرد، آنتروپی رائو و میانگین وزنی نیتروژن برگ (R2= 0.4) رابطه‌ی معنی‌داری بهتری نسبت به تنوع شانون، غنای عملکرد و میانگین وزنی طول برگ (R2= 0.3) دارد (P<0.05). شاخص پایداری چشم‌انداز نیز با شاخصهای تنوع زیستی (غنای گونه‌ای و تنوع شانون)، شاخصهای تنوع عملکردی مبتنی بر چند ویژگی (غنای عملکرد، یکنواختی عملکرد، پراکندگی عملکرد و آنتروپی رائو) و شاخصهای تنوع عملکردی مبتنی بر یک ویژگی (میانگین وزنی فسفر برگ، میانگین وزنی سطح ویژه برگ و میانگین وزنی فرم رویشی گندمی چندساله) رابطه‌ی مثبت و معنی‌داری دارد (P < 0.05) و با میانگین وزنی فرم رویشی پهن‌برگ چندساله (R2= 0.5) رابطه‌ی منفی و معنی‌داری دارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به ارتباطات پیچیده‌ای که بین تنوع گیاهی و تنوع عملکردی با ویژگیهای عملکردی تحلیل عملکرد چشم‌انداز وجود دارد و با توجه به اینکه با تغییر مقادیر شاخصهای تنوع عملکردی، ویژگیهای عملکردی تحلیل عملکرد چشم‌انداز نیز تغییر یافته است، می‌توان از این شاخص‌ها نیز به هنگام ارزیابی وضعیت مرتع، استفاده نمود. در گام‌های بعدی می‌بایست چگونگی تلفیق شاخصهای تنوع زیستی برای ارزیابی وضعیت سلامت مرتع را برای استخراج یک پروتکل ارزیابی در مناطق مختلف اقلیمی ارائه کرد.
مواد و روش‌ها: در طول گرادیانت شدت چرای دام، 3 مکان مرتعی که در بلندمدت فشار چرایی متفاوتی را تجربه کرده‌اند، انتخاب شدند. در هر کدام، پس از انتخابِ 2 منطقه معرف، ابتدا سه ماکروپلات 30*30 مترمربعی مشخص شد و درون آن‌ها، نمونه‌برداری از پوشش و ویژگیهای عملکردی گیاهی با سه کوادرات 2*2 متر مربعی در اواسط اردیبهشت ماه سال 1400 مطابق با حداکثر رشد گونه‌های گیاهی انجام شد. ویژگیهای عملکردی گیاهی شامل شاخص سطح ویژه برگ، طول برگ، نیتروژن برگ، فسفر برگ و فرم رویشی جهت اندازه‌گیری تنوع عملکرد مورد استفاده قرار گرفتند. شاخصهای تنوع گونه‌ای شامل غنای گونه‌ای، یکنواختی شانون و تنوع شانون و شاخصهای تنوع عملکرد شامل شاخص مربع آنتروپی رائو، غنای عملکرد، یکنواختی عملکرد و پراکندگی عملکرد با استفاده از بسته آماری vegan و FD در نرم افزار R4.3.0 محاسبه شدند. سه ویژگی عملکردی روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی، با استفاده از نرم افزار LFA و بر اساس داده‌های حاصل از نمونه‌برداری صحرایی برای 162 لکه و فضای بین لکه‌ای به دست آمد. ارتباط شاخصهای تنوع و تنوع عملکرد با ویژگیهای عملکردی تحلیل عملکرد چشم‌انداز با استفاده از همبستگی و رگرسیون تک متغیره بر اساس بسته‌های آماری ggcorrplot، ggpubr و ggpmisc در نرم‌افزار R4.3.0 انجام شدند.
نتایج: نتایج نشان داد که رابطه مثبت و معنی‌داری بین شاخص چرخه مواد غذایی با شاخص یکنواختی عملکرد و میانگین وزنی طول برگ (R2= 0.3) وجود دارد. شاخص نفوذپذیری چشم‌انداز با یکنواختی عملکرد، پراکندگی عملکرد، آنتروپی رائو و میانگین وزنی نیتروژن برگ (R2= 0.4) رابطه‌ی معنی‌داری بهتری نسبت به تنوع شانون، غنای عملکرد و میانگین وزنی طول برگ (R2= 0.3) دارد (P<0.05). شاخص پایداری چشم‌انداز نیز با شاخصهای تنوع زیستی (غنای گونه‌ای و تنوع شانون)، شاخصهای تنوع عملکردی مبتنی بر چند ویژگی (غنای عملکرد، یکنواختی عملکرد، پراکندگی عملکرد و آنتروپی رائو) و شاخصهای تنوع عملکردی مبتنی بر یک ویژگی (میانگین وزنی فسفر برگ، میانگین وزنی سطح ویژه برگ و میانگین وزنی فرم رویشی گندمی چندساله) رابطه‌ی مثبت و معنی‌داری دارد (P < 0.05) و با میانگین وزنی فرم رویشی پهن‌برگ چندساله (R2= 0.5) رابطه‌ی منفی و معنی‌داری دارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به ارتباطات پیچیده‌ای که بین تنوع گیاهی و تنوع عملکردی با ویژگیهای عملکردی تحلیل عملکرد چشم‌انداز وجود دارد و با توجه به اینکه با تغییر مقادیر شاخصهای تنوع عملکردی، ویژگیهای عملکردی تحلیل عملکرد چشم‌انداز نیز تغییر یافته است، می‌توان از این شاخص‌ها نیز به هنگام ارزیابی وضعیت مرتع، استفاده نمود. در گام‌های بعدی می‌بایست چگونگی تلفیق شاخصهای تنوع زیستی برای ارزیابی وضعیت سلامت مرتع را برای استخراج یک پروتکل ارزیابی در مناطق مختلف اقلیمی ارائه کرد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
