دوره 18، شماره 1 - ( 5-1403 )
جلد 18 شماره 1 صفحات 168-152 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zandifar S, Hashemi Yazdi F, Naeimi M, Mohammad Aliha M. Paleoecological Distribution of the Endemic Medicinal Plant Diplotaenia damavandica. مرتع 2024; 18 (1) :152-168
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1245-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1245-fa.html
زندی فر سمیرا، هاشمی یزدی فیروزه، نعیمی مریم، محمد علیها مسعود. تعیین مرز دیرینه رویشگاه گیاه مرتعی کزل دماوندی (Diplotaenia damavandica Mozaffarian, Hedge & Lamond). مرتع. 1403; 18 (1) :152-168
بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
چکیده: (283 مشاهده)
سابقه و هدف: تعیین مرز رویش گیاهان بومی در مطالعات تنوع زیستی و جلوگیری از تخریب آنها و همچنین حفظ و تکثیر این گونه‌های ارزشمند ضروری است. گیاه انحصاری و دارویی کزل دماوندی(Diplotaenia damavandica Mozaffarian, Hedge & Lamond) تنها در منطقه‌ای محدود در جنوب شرق دماوند گزارش شده است و به‌دلیل وجود ترکیبات خاصی که دارای اثرات درمانی در برخی عوارض پوستی است، مورد توجه است. هدف از این پژوهش تعیین مرز دیرینه این گیاه در پی محدودیت‌های ایجاد شده در منابع آب تغذیه‌کننده رویشگاه آن است تا مطالعات بعدی برای تعیین علل محدودیت رویشگاه این گیاه با اطمینان روی محدوده مشخص شده و فارغ از خشکسالی‌های ده‌های اخیر انجام گردد.
مواد و روش‌ها: جهت مطالعه وضعیت کمی آبهای تغذیه‌کننده رویشگاه گیاه مرتعی کزل هیدروگراف واحد آبخوان‌های گرمسار، فیروزکوه، دماوند و همند-آبسرد برای یک دوره 19 ساله با استفاده از داده‌های مربوط به چاه‌های مشاهده‌ای ترسیم شد. خشکسالی‌های هیدرولوژیکی منطقه توسط شاخص خشکسالی GRI محاسبه شد. مرز دیرینه رویشگاه و آشیان اکولوژیک این گیاه با استفاده از جمع‌آوری ماکروفسیلهای گیاهی از لایه‌های مختلف زمین شناسی از شیل‌های مدادی در سه منطقه اطراف رویشگاه و شناسایی و مقایسه آنها با نمونه‌های عهد حاضر هرباریومی مورد بررسی قرار گرفت. جداسازی پالینومورف‌ها از رسوبات دربرگیرنده با استفاده از روش‌های معمول در پالینولوژی انجام شد و پس از تهیه اسلایدهای مورد نیاز، آنها با میکروسکوپ نوریLeitz (مدل SM-LUX-POL) و بزرگ‌نمایی‌های 40 و 100 مطالعه شدند. عکسبرداری از پالینومورف‌ها با استفاده از عدسی شیئی 100 و به کار بردن روغن ایمرسیون (Immersion oil) توسط دوربین دیجیتالی نوع Canon مدل Power Shot A1100 صورت پذیرفت.
نتایج: یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که منابع آبی در منطقه مورد مطالعه در سال‌های اخیر با افت شدید سطح آب زیرزمینی برابر 09/72- متر و همچنین کاهش حجم مخزن آبخوان‌ها برابر 2/1096- میلیون متر مکعب روبرو بوده است. وضعیت خشکسالی چشمه‌ها یک روند شدید را نشان می‌دهد. در مقابل مطالعات دیرینه شناسی نشان دادند که در هیچ‌یک از اسلایدهای پالینولوژی مطالعه شده، گرده گیاه کزل دماوندی (Diplotaenia damavandica) یا نمونه‌های مشابه به گرده مذکور یافت نشد.
نتیجه‌گیری: بررسی منابع آبی در رویشگاه این گیاه نشان داد که منطقه مورد مطالعه در سال‌های اخیر افت شدید آب زیرزمینی و خشکسالی را تجربه کرده است در نتیجه ضرورت مطالعات مربوط به شناسایی مرز گذشته‌ی حضور این گیاه قوت می‌گیرد. با بررسی دیرینه فسیل‌های گیاهی مشخص شد به طرز شگفت‌آوری در طول دوران‌های زمین شناسی مرز شناسایی شده قبلی این گیاه تغییر نکرده است. با این مطالعات می‌توان اعلام کرد که خشکسالی‌های ده‌های اخیر در پراکنش این گیاه تاثیری نداشته است و مرز رویش این گیاه از دوران سوم و چهارم زمین‌شناسی همین بوده است. لذا با استفاده از نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌گردد، مطالعات زمین شناسی، هیدروژئوشیمیایی، ژئوترمال و غیره جهت نشان دادن عوامل محدودکننده این گیاه با اطمینان در مرز مشخص شده انجام شود.
مواد و روش‌ها: جهت مطالعه وضعیت کمی آبهای تغذیه‌کننده رویشگاه گیاه مرتعی کزل هیدروگراف واحد آبخوان‌های گرمسار، فیروزکوه، دماوند و همند-آبسرد برای یک دوره 19 ساله با استفاده از داده‌های مربوط به چاه‌های مشاهده‌ای ترسیم شد. خشکسالی‌های هیدرولوژیکی منطقه توسط شاخص خشکسالی GRI محاسبه شد. مرز دیرینه رویشگاه و آشیان اکولوژیک این گیاه با استفاده از جمع‌آوری ماکروفسیلهای گیاهی از لایه‌های مختلف زمین شناسی از شیل‌های مدادی در سه منطقه اطراف رویشگاه و شناسایی و مقایسه آنها با نمونه‌های عهد حاضر هرباریومی مورد بررسی قرار گرفت. جداسازی پالینومورف‌ها از رسوبات دربرگیرنده با استفاده از روش‌های معمول در پالینولوژی انجام شد و پس از تهیه اسلایدهای مورد نیاز، آنها با میکروسکوپ نوریLeitz (مدل SM-LUX-POL) و بزرگ‌نمایی‌های 40 و 100 مطالعه شدند. عکسبرداری از پالینومورف‌ها با استفاده از عدسی شیئی 100 و به کار بردن روغن ایمرسیون (Immersion oil) توسط دوربین دیجیتالی نوع Canon مدل Power Shot A1100 صورت پذیرفت.
نتایج: یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که منابع آبی در منطقه مورد مطالعه در سال‌های اخیر با افت شدید سطح آب زیرزمینی برابر 09/72- متر و همچنین کاهش حجم مخزن آبخوان‌ها برابر 2/1096- میلیون متر مکعب روبرو بوده است. وضعیت خشکسالی چشمه‌ها یک روند شدید را نشان می‌دهد. در مقابل مطالعات دیرینه شناسی نشان دادند که در هیچ‌یک از اسلایدهای پالینولوژی مطالعه شده، گرده گیاه کزل دماوندی (Diplotaenia damavandica) یا نمونه‌های مشابه به گرده مذکور یافت نشد.
نتیجه‌گیری: بررسی منابع آبی در رویشگاه این گیاه نشان داد که منطقه مورد مطالعه در سال‌های اخیر افت شدید آب زیرزمینی و خشکسالی را تجربه کرده است در نتیجه ضرورت مطالعات مربوط به شناسایی مرز گذشته‌ی حضور این گیاه قوت می‌گیرد. با بررسی دیرینه فسیل‌های گیاهی مشخص شد به طرز شگفت‌آوری در طول دوران‌های زمین شناسی مرز شناسایی شده قبلی این گیاه تغییر نکرده است. با این مطالعات می‌توان اعلام کرد که خشکسالی‌های ده‌های اخیر در پراکنش این گیاه تاثیری نداشته است و مرز رویش این گیاه از دوران سوم و چهارم زمین‌شناسی همین بوده است. لذا با استفاده از نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌گردد، مطالعات زمین شناسی، هیدروژئوشیمیایی، ژئوترمال و غیره جهت نشان دادن عوامل محدودکننده این گیاه با اطمینان در مرز مشخص شده انجام شود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
