مــــرتــــع

مقدمه و هدف: مدیریت کودی و بهسازی خاک یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر در کشت موفق گیاهان برای اجرای عملیات اصلاح مراتع به‌ویژه در شرایط خاص محیطی نظیر حاشیه دریاچه ارومیه است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر برخی کودهای آلی، مالچ‌های پوششی و ترکیبی از کود آلی و مالچ پوششی بر ویژگی‌های مورفولوژیک (ارتفاع گیاه، طول ریشه، وزن تر، وزن خشک و تعداد شاخه‌های جانبی) گونه گز شور (Tamarix hispida) در سواحل دریاچه ارومیه انجام شد.

مواد و روش‌ها: به‌منظور انجام پژوهش حاضر، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی در 4 تکرار در سواحل دریاچه ارومیه در سال 1402 انجام شد. تأثیر انواع مالچ پوششی و کود در 16 تیمار شامل مالچ روشن (یک کیلوگرم به ازای هر درختچه)، مالچ تیره (یک کیلوگرم به ازای هر درختچه)، کاه و کلش (با ضخامت 2 سانتی­متر برای هر درختچه) کود مرغی (یک­ و ­نیم کیلوگرم برای هر درختچه)، کود گاوی (یک­ و ­نیم کیلوگرم برای هر درختچه)، ورمی­کمپوست (یک­ و ­نیم کیلوگرم برای هر درختچه)، ترکیب انواع مالچ و کود (یک­ و ­نیم کیلوگرم برای هر درختچه) و تیمار شاهد مورد بررسی قرار گرفت. بعد از پایان دوره رشد فعال گیاه، برخی از خصوصیات مرفولوژیکی گیاه مانند ارتفاع گیاه، طول ریشه، وزن خشک، وزن تر و تعداد شاخه­های جانبی در طی 12 دوره با فواصل 10 روز اندازه­گیری و شمارش و تغییرات ثبت شد. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده­ها از نرم‌افزار SPSS_ver.22 استفاده شد.

نتایج: نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها نشان داد، اثر کود ورمی­کمپوست بر ارتفاع بوته در سطح 1 درصد معنی‌داری بوده و بیشترین ارتفاع درختچه به میزان 45/3 ­متر مربوط به کود ورمی­کمپوست و کمترین آن 88/2 ­متر مربوط به تیمار شاهد است. اثر انواع مالچ بر ارتفاع درختچه در سطح 1 درصد معنی­دار بود. بیشترین مقدار ارتفاع گونه (۳/۱۹ متر) در تیمار کاه و کلش مشاهده شد. عملکرد وزن خشک و وزن تر درختچه گز شور، تحت تأثیر کود ورمی­کمپست به ­ترتیب برابر با 66/991 و 564 گرم در پایه است که نسبت به تیمار­های دیگر بیشترین مقدار را دارا است. در بین تیمارهای ترکیبی، تیمار ترکیب کاه و کلش و ورمی‌کمپوست بیشترین ارتفاع  گیاه (14/3 سانتی‌متر) را به خود اختصاص داد. بیشترین وزن خشک گیاه در تیمار مالچ روشن+ کود مرغی (534 گرم در بوته) مشاهده شد. تیمار ترکیب کود مرغی و کاه و کلش نیز باعث بیشترین مقدار وزن تر گونه گزشور (3/1055 گرم در بوته) شد.

نتیجه‌گیری: به­طور­کلی نتایج حاصل نشان داد که استفاده از  مواد بهساز  ورمی‌کمپوست و کاه­و­کلش در بستر کاشت گونه گز شور نتایج مناسبی بر رشد این گونه داشتند. بنابراین، در عملیات احیای اراضی حاشیه دریاچه ارومیه و کاشت گیاهان مختلف از جمله گزشور در سطح وسیع‌تر، استفاده از این مواد می‌تواند مدنظر قرار بگ