دوره 16، شماره 3 - ( 8-1401 )
جلد 16 شماره 3 صفحات 554-540 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jahantab E, Yari R, Sheidai karkaj E. The relationship between species diversity and environmental factors in Chahar Bagh mountain rangelands. مرتع 2022; 16 (3) :540-554
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1115-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1115-fa.html
جهانتاب اسفندیار، یاری رضا، شیدای کرکج اسماعیل. ارتباط تنوع گونهای و عوامل محیطی در مراتع کوهستانی چهار باغ گلستان. مرتع. 1401; 16 (3) :540-554
گروه مرتع و آبخیزداری (مهندسی طبیعت)، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا
چکیده: (1087 مشاهده)
سابقه و هدف: به‌منظور مدیریت صحیح و بهرهبرداری پایدار از اکوسیستمهای مرتعی، شناخت ارتباط بین عوامل بومشناختی طبیعت و پوشش گیاهی ضروری است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط تنوع گونهای و عوامل محیطی (خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، ویژگیهای توپوگرافی و فیزیوگرافی) در مراتع کوهستانی چهار باغ گلستان انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: منطقه مورد مطالعه مراتع ییلاقی چهارباغ گلستان با وسعتی در حدود 9 هزار هکتار در فاصله 45 کیلومتری جنوبشرقی شهرستان گرگان قرار دارد. ابتدا شش تیپ گیاهی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد و جهت نمونهبرداری و اندازهگیری در هر تیپ گیاهی، سه ترانسکت 300 متری مستقر و در طول هر ترانسکت 10 پلات و در مجموع 30 پلات در هر تیپ گیاهی بکار گرفته شد. در هر پلات درصد پوشش تکتک گونهها برآورد شد. همچنین در هر ترانسکت، از پلات اول و آخر با توجه به عمق ریشهدوانی گیاهان غالب منطقه نمونه خاک برداشته شد. نمونههای خاک بعد از الککردن، برای تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل بافت خاک، هدایتالکتریکی، اسیدیته، پتاسیم، فسفر، آهک، رطوبت اشباع و مقدار مواد آلی به آزمایشگاه منتقل شد. همچنین در هر نقطه برداشت نمونه خاک شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا اندازهگیری شد و بطور متوسط شیب، جهت اصلاح شده و ارتفاع متوسط برای هر تیپ گیاهی اندازهگیری شد. به منظور بررسی رابطه تنوع گونهای با ویژگیهای توپوگرافی و فیزیوگرافی و خصوصیات خاک تیپها، بر اساس طول گرادیان، از روشهای رستهبندی آنالیز افزونگی به عنوان روش خطی استفاده شد. تمامی محاسبات آماری برای انجام رستهبندی با استفاده از نرمافزار Canoco نسخه 5 و محاسبات مربوط به تنوع گونهای، با استفاده از نرمافزار PAST نسخه 17/3 انجام شد.
نتایج: نتایج میانگین شاخصهای مارگالف (12/14) و غنای ویتاکر (41) در تیپ 1 (Ar au- St ba) بیشتر از سایر تیپها میباشد. همچنین میانگین شاخصهای شانون (306/3) و یکنواختی (91/0) در تیپ 6 (Ho vi- Cr ko- Ag in) بیش از سایر تیپها میباشد. تیپ Ju po- On co- St ba دارای بیشترین مقدار شیب (6/51 درصد) میباشد، از طرفی تیپ St ba- On co دارای کمترین مقدار شیب (6/5 درصد) میباشد. نتایج نشان داد مقادیر شاخصهای یکنواختی سیمپسون و تنوع گونهای شانون- واینر تیپها، تحت تاثیر شیب دامنه، مقدار کربن آلی و هدایت الکتریکی میباشد. عامل شیب مهمترین عامل مؤثر بر شاخصهای یکنواختی سیمپسون و تنوع گونهای شانون- واینر است. نتایج تحلیل افزونگی نشان داد که رابطه خصوصیات تیپها با شاخصهای تنوع گیاهی، معنیدار است. نتایج نشان داد با افزایش مقدار پتاسیم و هدایت الکتریکی مقدار شاخص یکنواختی نیز افزایش پیدا میکند. همچنین نتایج نشان داد با افزایش فاکتورهای آهک و اسیدیته میزان شاخص شانون نیز افزایش پیدا میکند. شاخصهای شانون با فاکتورهای شیب جهت و ارتفاع رابطه عکس دارد. همچنین بر اساس نتایج با افزایش فاکتورهای رس رطوبت اشباع و سنگریزه مقدار شاخص مارگالف افزایش پیدا میکند. بر اساس نتایج شاخص مارگالف با فاکتور شن رابطه عکس دارد.
مواد و روش‌ها: منطقه مورد مطالعه مراتع ییلاقی چهارباغ گلستان با وسعتی در حدود 9 هزار هکتار در فاصله 45 کیلومتری جنوبشرقی شهرستان گرگان قرار دارد. ابتدا شش تیپ گیاهی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد و جهت نمونهبرداری و اندازهگیری در هر تیپ گیاهی، سه ترانسکت 300 متری مستقر و در طول هر ترانسکت 10 پلات و در مجموع 30 پلات در هر تیپ گیاهی بکار گرفته شد. در هر پلات درصد پوشش تکتک گونهها برآورد شد. همچنین در هر ترانسکت، از پلات اول و آخر با توجه به عمق ریشهدوانی گیاهان غالب منطقه نمونه خاک برداشته شد. نمونههای خاک بعد از الککردن، برای تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل بافت خاک، هدایتالکتریکی، اسیدیته، پتاسیم، فسفر، آهک، رطوبت اشباع و مقدار مواد آلی به آزمایشگاه منتقل شد. همچنین در هر نقطه برداشت نمونه خاک شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا اندازهگیری شد و بطور متوسط شیب، جهت اصلاح شده و ارتفاع متوسط برای هر تیپ گیاهی اندازهگیری شد. به منظور بررسی رابطه تنوع گونهای با ویژگیهای توپوگرافی و فیزیوگرافی و خصوصیات خاک تیپها، بر اساس طول گرادیان، از روشهای رستهبندی آنالیز افزونگی به عنوان روش خطی استفاده شد. تمامی محاسبات آماری برای انجام رستهبندی با استفاده از نرمافزار Canoco نسخه 5 و محاسبات مربوط به تنوع گونهای، با استفاده از نرمافزار PAST نسخه 17/3 انجام شد.
نتایج: نتایج میانگین شاخصهای مارگالف (12/14) و غنای ویتاکر (41) در تیپ 1 (Ar au- St ba) بیشتر از سایر تیپها میباشد. همچنین میانگین شاخصهای شانون (306/3) و یکنواختی (91/0) در تیپ 6 (Ho vi- Cr ko- Ag in) بیش از سایر تیپها میباشد. تیپ Ju po- On co- St ba دارای بیشترین مقدار شیب (6/51 درصد) میباشد، از طرفی تیپ St ba- On co دارای کمترین مقدار شیب (6/5 درصد) میباشد. نتایج نشان داد مقادیر شاخصهای یکنواختی سیمپسون و تنوع گونهای شانون- واینر تیپها، تحت تاثیر شیب دامنه، مقدار کربن آلی و هدایت الکتریکی میباشد. عامل شیب مهمترین عامل مؤثر بر شاخصهای یکنواختی سیمپسون و تنوع گونهای شانون- واینر است. نتایج تحلیل افزونگی نشان داد که رابطه خصوصیات تیپها با شاخصهای تنوع گیاهی، معنیدار است. نتایج نشان داد با افزایش مقدار پتاسیم و هدایت الکتریکی مقدار شاخص یکنواختی نیز افزایش پیدا میکند. همچنین نتایج نشان داد با افزایش فاکتورهای آهک و اسیدیته میزان شاخص شانون نیز افزایش پیدا میکند. شاخصهای شانون با فاکتورهای شیب جهت و ارتفاع رابطه عکس دارد. همچنین بر اساس نتایج با افزایش فاکتورهای رس رطوبت اشباع و سنگریزه مقدار شاخص مارگالف افزایش پیدا میکند. بر اساس نتایج شاخص مارگالف با فاکتور شن رابطه عکس دارد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
