دوره 16، شماره 3 - ( 8-1401 )                   جلد 16 شماره 3 صفحات 571-555 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Yari R, Farajollahi A, Heshmati G. Analysis of the most important problems of rangelands and presentation of management solutions from the viewpoint of stakeholders and experts (Case study: Chaharbagh rangelands of Golestan province). مرتع 2022; 16 (3) :555-571
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1123-fa.html
یاری رضا، فرج اللهی اصغر، حشمتی غلامعلی. تحلیل مهم ترین مشکلات مراتع و ارائه راهکارهای مدیریتی از دیدگاه بهره برداران و کارشناسان (مطالعه موردی: مراتع چهارباغ استان گلستان). مرتع. 1401; 16 (3) :555-571

URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1123-fa.html


مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد
چکیده:   (1481 مشاهده)
سابقه و هدف: حفاظت از مراتع و ممانعت از تخریب این منابع باارزش، نیازمند عزم و تلاش جدی و اقدامات مناسبی است که استفاده پایدار و مدیریت جامع و یکپارچه مراتع فراهم گردد و این اقدامات و برنامه­ریزی­ها باید به گونه­ای باشد که بهره­برداری بهینه و پایدار از مراتع در کنار رفع نیازها و شرایط بهره­برداران صورت گیرد. شناخت مشکلات و چالش­ها و متعاقبا ارائه راهکارهای مدیریتی در مراتع، زمینه استفاده از پتانسیل­ها و کارکردهای مختلف در عرصه­های وسیعی از اکوسیستم­های مرتعی را فراهم کرده و دستیابی به توسعه پایدار مراتع را تسهیل خواهد کرد. این تحقیق با هدف شناخت و اولویت­بندی مهم­ترین مسائل و مشکلات عرصه­های مرتعی منطقه چهارباغ استان گلستان و ارائه راهکارهای مدیریتی از دیدگاه بهره­برداران و کارشناسان انجام شده است.
مواد و روش­ها: این پژوهش بر اساس هدف انجام تحقیق، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی بود و با استفاده از روش پیمایشی و اسنادی به گردآوری داده­ها می­پردازد. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان خبره و آشنا با موضوع مورد بررسی در استان گلستان و بهره­برداران مراتع منطقه مورد مطالعه بود. حجم نمونه به روش نمونه­گیری در دسترس و غیرتصادفی تعیین شد و تعداد 31 نفر کارشناس و 38 نفر بهره­بردار در انجام این پژوهش همکاری و مشارکت داشتند. پس از طراحی سؤالات پرسشنامه و تایید روایی با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصین مربوطه، برای تعیین سطح پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که برای پرسشنامه بهره­برداران و کارشناسان به ترتیب برابر 81 و 83/0 به دست آمد که نشان از پایایی مناسب پرسشنامه­ها­ داشت. به منظور شناخت مشکلات و مسائل موجود و ارائه راهکارها، با تکمیل پرسشنامه توسط بهره­برداران و کارشناسان و استفاده از ضریب شاخص اهمیت (I) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، نتایج بدست آمده امتیازدهی و اولویت­بندی شدند. چنانچه مقدار اثر خیلی زیاد و زیاد به عنوان عوامل تاثیرگذار شناسایی شدند. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از جامع­ترین سیستم­های طراحی شده برای تصمیم­گیری با معیارهای چندگانه است که با استفاده از نرم­افزار Expert choice وزن و اهمیت هر معیار مشخص می­شود.
نتایج: با توجه به ضریب اهمیت (Iindex)، مقدار اثر در طیف لیکرت و همچنین وزن هر مشکل، خشکسالی و کمبود بارش با مقدار شاخص اهمیت (3/98) و وزن (088/0)، عدم­پرداخت خسارت توسط دولت در مواقع حادثه و خشکسالی (بیمه­نبودن دام و مرتع) با مقدار شاخص اهمیت (3/83) و وزن (072/0) و تصمیم­گیری فقط توسط مسئولین و عدم­مشارکت بهره­برداران با مقدار شاخص اهمیت (80) و وزن (066/0) به ترتیب مهم­ترین مشکلات و مسائل موجود بوده و بیشترین مقدار شاخص اهمیت و وزن را به خود اختصاص دادند. از نظر کارشناسان، چرای بی­رویه و تعداد بیش از حد دام مهمترین مشکل و مسئله و بیشترین مقدار شاخص اهمیت (7/81) و وزن (077/0) را به خود اختصاص داده است. پس از آن به ترتیب چرای زودرس و خارج از موقع با شاخص اهمیت (80) و وزن (076/0) و خروج نابه­هنگام دام با شاخص اهمیت (8/75) و وزن (072/0) قرار دارند. در راهکارهای ارئه شده بر اساس دیدگاه بهره­برداران و کارشناسان، مدیریت چرای دام و اعطای تسهیلات برای خرید علوفه بخصوص در موقع خشکسالی بیشترین مقدار شاخص اهمیت (7/88) و بیشترین وزن (114/0) را به خود اختصاص داد و پس از آن به ترتیب آموزش بهره­برداران به منظور کسب درآمد و اشتغال­زایی از پتانسیل ­های گیاهان دارویی، صنعتی و خوراکی منطقه و همچنین افزایش درآمد بهره­برداران از طریق اعطای اعتبارات و وام جهت خرید کندو و زنبورداری قرار دارند.
نتیجه‌­گیری: با توجه به نتایج تحقیق، دلایل تخریب و مشکلات موجود در مراتع مذکور طبق نظر بهره­برداران و کارشناسان به چهار دسته اصلی خشکسالی و در نتیجه کمبود منابع آب، ضعف مدیریت چرای دام، ضعف­سازمانی و نبود قوانین و مقررات پیشگیرانه و مسائل اقتصادی و کمبود درآمد بهره­برداران تقسیم­بندی کرد. همچنین راهکارهای مدیریتی ارائه شده در این تحقیق را می­توان در ابعاد کلی مقابله با خشکسالی و کمبود بارش، اشتغال­زایی و استفاده چندمنظوره از کارکردهای مختلف درقالب شرکت­های تعاونی، رعایت اصول مدیریت چرای دام و رعایت قوانین و مقررات وضع­شده توسط مجریان طبقه­بندی و تفکیک کرد. در نهایت با توجه به دیدگاه­های غالبا مشترک بهره­برداران و کارشناسان، می­توان با اطمینان بیشتری نتایج حاصل از ارائه مسائل و مشکلات و همچنین راهکارها را پذیرفت.
 
متن کامل [PDF 371 kb]   (967 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/11/22 | پذیرش: 1401/3/9 | انتشار: 1401/8/10

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مرتع می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 All Rights Reserved | Rangeland

Designed & Developed by : Yektaweb