دوره 18، شماره 1 - ( 5-1403 )
جلد 18 شماره 1 صفحات 101-85 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
گرگانی ب. Determining Factors Influencing the Distribution of Ferulago armena (DC.) Bernardi in Mountain Pastures of Baneh, Kurdistan Province. مرتع 2024; 18 (1) :85-101
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1228-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1228-fa.html
فتاحی بختیار، گرگانی بشری. تعیین عوامل تاثیرگذار بر پراکنش گونه Ferulago armena (DC.) Bernardi در مراتع کوهستانی بانه -کردستان. مرتع. 1403; 18 (1) :85-101
گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر
چکیده: (160 مشاهده)
سابقه و هدف: عملکرد و بهره‌وری اکوسیستم‌های مرتعی صرفا وابسته به فعالیت گونههای گیاهی است. گیاهان نیز برای بقا خود مجموعه گستردهای از روابط و سازگاری با عوامل محیطی را نشان میدهند که به آنها اجازه رشد در شرایط مختلف محیطی مانند تنش خشکی، شوری، فقر خاک را میدهد. عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی که یک گونه برای فعالیت‌های طبیعی خود (تغذیه، رشد، تولیدمثل) به آن نیاز دارد توصیفی از عوامل موثر بر پراکنش گونه هستند و محدوده پراکنش هر گونه حاصل کنشهای گونه با سایر گونهها و عوامل محیطی غیرزنده اکوسیستم است. تحقیق حاضر به بررسی ارتباط گونه Ferulago armena (DC.) Bernardi با عوامل محیطی در مراتع کیلهشین و گردنه خان بانه در استان کردستان با هدف شناخت نیازهای اکولوژیک این گونه و کاربرد احتمالی آن در طرحهای حفاظت، اصلاح و احیاء مراتع کوهستانی پرداخته است.
مواد و روش: برای این منظور، نمونهبرداری به روش تصادفی طبقهبندی شده از خاک و پوشش گیاهی در تیپهای رویشی گونه مورد مطالعه با استفاده از ترانسکت و پلات (دو ترانسکت 50 متری، 120 پلات 75/1 متر مربعی و نمونهبرداری از خاک به‌صورت ترکیبی و تا عمق 30 سانتی‌متری انجام شد. نمونهبرداری خاک و اندازهگیری خصوصیات گیاهی در داخل قطعات نمونه (پلاتها) انجام شد و خصوصیات توپوگرافی (ارتفاع، شیب، جهت، مختصات) محل استقرار پلاتها نیز یادداشت گردید. برای شناسایی مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر گونههای مورد مطالعه از روش تجزیه به مؤلفههای اصلی (PCA) استفاده شد. و برای تعیین شدت ارتباط و همبستگی گونهها و عوامل محیطی از آنالیز رگرسیون چندگانه استفاده شد.
نتایج: رویشگاه گونه F. armena شیب عمومی 22/44%، جهت دامنه محدوده شمالی (شمالغربی تا شمالشرقی)، ارتفاع متوسط 2095 متر دارد. پوشش گونه 43 درصد، غنا 3/10 و تنوع گونهای 946/1، تولید علوفه خشک 513 کیلوگرم در هکتار، اسیدیته 4/6، پوشش سنگریزه 6/18 درصد، هدایت الکتریکی 13/0 دسی زیمنس بر متر مربع، نیتروژن حدود 20/0 درصد و مواد آلی حدود 2 درصد دارد. عمق خاک حدود 36 سانتیمتر و بافت آن بیش از 50 درصد شن دارد و مقدار سنگریزه عمقی آن 54 درصد است. براساس نتایج PCA، محور اول بیش از 78 درصد تغییرات صفات گیاهی F. armena را توجیه میکند. متغیرهای پوشش و تولید گونه ارتباط مثبت و قوی با فاکتورهای ماده آلی، شیب، رس، نیتروژن، ارتفاع، کلسیم، لاشبرگ و سنگریزه داشتند (Sig.<0.05). نتایج رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که فاکتورهای جهت و ارتفاع به‌ترتیب با مقادیر R، 905/0 و 952/0 مدل برآورد درصد پوشش و فاکتورهای جهت و عمق خاک با مقادیر R، 845/0 و 873/0 مدل برآورد تولید گونه F. armena را ایجاد کردند (Sig.<0.01).
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج بدست آمده، گونه مورد مطالعه در ارتفاع 2200-2400 بیشترین درصد پوشش را دارد. در جهت شمال غربی و شمال تراکم، درصد پوشش و تولید بیشترین است. قسمتهایی از سایت که سنگریزه بیشتری دارد (پوشش سنگریزه 6/18% و مقدار سنگریزه عمقی 54%) و بافت خاک سبک است (شنی-لومی) و لاشبرگ گیاهان در لابهلای سنگها و واریزهها تجمع کردهاند، بهترین مکان برای تولید و درصد پوشش و تراکم این گونه هستند، به عبارت دیگر بهترین رویشگاه را برای حضور و پراکنش این گونه در منطقه محسوب میشوند.
مواد و روش: برای این منظور، نمونهبرداری به روش تصادفی طبقهبندی شده از خاک و پوشش گیاهی در تیپهای رویشی گونه مورد مطالعه با استفاده از ترانسکت و پلات (دو ترانسکت 50 متری، 120 پلات 75/1 متر مربعی و نمونهبرداری از خاک به‌صورت ترکیبی و تا عمق 30 سانتی‌متری انجام شد. نمونهبرداری خاک و اندازهگیری خصوصیات گیاهی در داخل قطعات نمونه (پلاتها) انجام شد و خصوصیات توپوگرافی (ارتفاع، شیب، جهت، مختصات) محل استقرار پلاتها نیز یادداشت گردید. برای شناسایی مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر گونههای مورد مطالعه از روش تجزیه به مؤلفههای اصلی (PCA) استفاده شد. و برای تعیین شدت ارتباط و همبستگی گونهها و عوامل محیطی از آنالیز رگرسیون چندگانه استفاده شد.
نتایج: رویشگاه گونه F. armena شیب عمومی 22/44%، جهت دامنه محدوده شمالی (شمالغربی تا شمالشرقی)، ارتفاع متوسط 2095 متر دارد. پوشش گونه 43 درصد، غنا 3/10 و تنوع گونهای 946/1، تولید علوفه خشک 513 کیلوگرم در هکتار، اسیدیته 4/6، پوشش سنگریزه 6/18 درصد، هدایت الکتریکی 13/0 دسی زیمنس بر متر مربع، نیتروژن حدود 20/0 درصد و مواد آلی حدود 2 درصد دارد. عمق خاک حدود 36 سانتیمتر و بافت آن بیش از 50 درصد شن دارد و مقدار سنگریزه عمقی آن 54 درصد است. براساس نتایج PCA، محور اول بیش از 78 درصد تغییرات صفات گیاهی F. armena را توجیه میکند. متغیرهای پوشش و تولید گونه ارتباط مثبت و قوی با فاکتورهای ماده آلی، شیب، رس، نیتروژن، ارتفاع، کلسیم، لاشبرگ و سنگریزه داشتند (Sig.<0.05). نتایج رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که فاکتورهای جهت و ارتفاع به‌ترتیب با مقادیر R، 905/0 و 952/0 مدل برآورد درصد پوشش و فاکتورهای جهت و عمق خاک با مقادیر R، 845/0 و 873/0 مدل برآورد تولید گونه F. armena را ایجاد کردند (Sig.<0.01).
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج بدست آمده، گونه مورد مطالعه در ارتفاع 2200-2400 بیشترین درصد پوشش را دارد. در جهت شمال غربی و شمال تراکم، درصد پوشش و تولید بیشترین است. قسمتهایی از سایت که سنگریزه بیشتری دارد (پوشش سنگریزه 6/18% و مقدار سنگریزه عمقی 54%) و بافت خاک سبک است (شنی-لومی) و لاشبرگ گیاهان در لابهلای سنگها و واریزهها تجمع کردهاند، بهترین مکان برای تولید و درصد پوشش و تراکم این گونه هستند، به عبارت دیگر بهترین رویشگاه را برای حضور و پراکنش این گونه در منطقه محسوب میشوند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
