دوره 18، شماره 3 - ( 11-1403 )
جلد 18 شماره 3 صفحات 384-372 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Talebi V, KhavaninZadeh A, Mirjalili A. Investigation on Factors Affecting the Production of Ferula assa-foetida L. Gum: A Case Study of Gazestan Habitat, Ardakan City, Yazd Province. مرتع 2025; 18 (3) :372-384
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1255-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1255-fa.html
طالبی وحید، خوانین زیاده علیرضا، میرجلیلی علی بمان. بررسی برخی عوامل موثر بر تولید شیرابه آنغوزه (مطالعه موردی: رویشگاه گزستان شهرستان اردکان واقع در استان یزد). مرتع. 1403; 18 (3) :372-384
دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، شهرستان اردکان، یزد
چکیده: (538 مشاهده)
سابقه و هدف: تخریب رویشگاه‌های آنغوزه به‌دلایل خشکسالی و بهره‌برداری‌های بی‌رویه در کشور ایران موجب تهدید جدی این گونه گیاهی در عرصه‌های مرتعی و در معرض خطر انقراض قرار گرفتن آنها شده است. مطالعات مختلف نشان می‌دهد بهره‌برداری از شیرابه این گیاه به شیوه‌های مختلف در رویشگاه‌های کشور انجام می‌شود و دستورالعمل مشخصی برای این موضوع متناسب با شرایط اقلیمی و وضعیت مرتع تدوین نشده است. لذا این تحقیق با هدف بررسی تاثیر روش‌های مختلف برش، سن گیاه و تاثیر برخی ویژگی‌های خاک و عوامل موثر در میزان تولید و بهره‌برداری پایدار در رویشگاه گزستان از شهرستان اردکان انجام شده است.
مواد و روش ها: این تحقیق در سال 1399 در رویشگاه گزستان شهرستان اردکان انجام شد، در رویشگاه سه منطقه معرف انتخاب و در هر منطقه 3 ترانسکت 500 متری به موازات هم و عمود بر جهت شیب با فاصله منظم مستقر شد. در طول هر ترانسکت 10 پلات با ابعاد 20×20 متر مربعی که با روش حداقل سطح تعیین گردید، با فاصله منظم مستقر شدند و تعداد بوته‌های قابل بهره‌برداری در سه گروه سنی 5-6 ساله، 8-7 ساله و 10-9 ساله بر اساس قطر و مشخصات یقه بوته‌ها در هر پلات شمارش گردید و جمعاً برای هر گروه سنی 15 پایه انتخاب شد، برای هر پایه در سنین مختلف روش‌های مختلف برش شامل برش یک‌طرفه 90 درجه، برش دوطرفه 90 درجه و برش عرضی انجام و در نهایت متوسط تولیدی شیرابه برای هر پایه اندازه‌گیری شد. سپس در انتهای یکی از ترانسکت‌ها در هر منطقه معرف، نمونه‌گیری خاک به عمق 30 سانتی‌متری انجام و پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد، داده‌ها با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی تجزیه و تحلیل شد.
نتایج: بیشترین میانگین عملکرد تولید در سن 9-8 سال و برش عرضی و معادل 8/27 گرم در هر پایه است. کمترین میزان شیرابه‌دهی در برش یک‌طرفه 90 درجه ثبت شد. تاثیر نوع برش بر میزان شیرابه‌دهی گیاه بیشتر از سن گیاه بود. نتایج همبستگی پیرسون بین فاکتورهای خاک با میزان تولید شیرابه نشان داد بین تولید شیرابه و میزان شن، رس و سدیم همبستگی منفی و با میزان فسفر و نیتروژن و سیلت (P≤0.05) و مواد آلی همبستگی مثبت و معنی‌دار وجود دارد (P≤0.01).
نتیجه‌گیری: نوع برش اهمیت زیادی بر میزان شیرابه‌دهی و بهره‌برداری پایدار از این گونه گیاهی دارد و روش صحیح برش از آسیب به گیاه جلوگیری و میزان عملکرد شیرابه‌دهی را افزایش می‌دهد. لذا برش از نوع عرضی در شرایط رویشگاهی مطالعه قابل توصیه بوده و لازم هست مدیریت و پایش مواد آلی و فسفر و نیتروژن خاک در روبشگاه و شرایط تحت کشت و به ویژه تعداد دام در رویشگاه‌های مشابه جهت افزایش عملکرد شیرابه و بهره‌برداری پایدار صورت گیرد. لذا پیشنهاد می‌شود جهت افزایش عملکرد در رویشگاه‌های آنغوزه با شرایط مشابه رویشگاه، پایه‌هایی با سنین بالا و روش برش عرضی مورد توجه قرار گیرد و ظرفیت دام در این نوع رویشگاه‌ها به‌طور جدی و موثر تحت نظارت و کنترل صحیح قرار گیرند.
مواد و روش ها: این تحقیق در سال 1399 در رویشگاه گزستان شهرستان اردکان انجام شد، در رویشگاه سه منطقه معرف انتخاب و در هر منطقه 3 ترانسکت 500 متری به موازات هم و عمود بر جهت شیب با فاصله منظم مستقر شد. در طول هر ترانسکت 10 پلات با ابعاد 20×20 متر مربعی که با روش حداقل سطح تعیین گردید، با فاصله منظم مستقر شدند و تعداد بوته‌های قابل بهره‌برداری در سه گروه سنی 5-6 ساله، 8-7 ساله و 10-9 ساله بر اساس قطر و مشخصات یقه بوته‌ها در هر پلات شمارش گردید و جمعاً برای هر گروه سنی 15 پایه انتخاب شد، برای هر پایه در سنین مختلف روش‌های مختلف برش شامل برش یک‌طرفه 90 درجه، برش دوطرفه 90 درجه و برش عرضی انجام و در نهایت متوسط تولیدی شیرابه برای هر پایه اندازه‌گیری شد. سپس در انتهای یکی از ترانسکت‌ها در هر منطقه معرف، نمونه‌گیری خاک به عمق 30 سانتی‌متری انجام و پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد، داده‌ها با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی تجزیه و تحلیل شد.
نتایج: بیشترین میانگین عملکرد تولید در سن 9-8 سال و برش عرضی و معادل 8/27 گرم در هر پایه است. کمترین میزان شیرابه‌دهی در برش یک‌طرفه 90 درجه ثبت شد. تاثیر نوع برش بر میزان شیرابه‌دهی گیاه بیشتر از سن گیاه بود. نتایج همبستگی پیرسون بین فاکتورهای خاک با میزان تولید شیرابه نشان داد بین تولید شیرابه و میزان شن، رس و سدیم همبستگی منفی و با میزان فسفر و نیتروژن و سیلت (P≤0.05) و مواد آلی همبستگی مثبت و معنی‌دار وجود دارد (P≤0.01).
نتیجه‌گیری: نوع برش اهمیت زیادی بر میزان شیرابه‌دهی و بهره‌برداری پایدار از این گونه گیاهی دارد و روش صحیح برش از آسیب به گیاه جلوگیری و میزان عملکرد شیرابه‌دهی را افزایش می‌دهد. لذا برش از نوع عرضی در شرایط رویشگاهی مطالعه قابل توصیه بوده و لازم هست مدیریت و پایش مواد آلی و فسفر و نیتروژن خاک در روبشگاه و شرایط تحت کشت و به ویژه تعداد دام در رویشگاه‌های مشابه جهت افزایش عملکرد شیرابه و بهره‌برداری پایدار صورت گیرد. لذا پیشنهاد می‌شود جهت افزایش عملکرد در رویشگاه‌های آنغوزه با شرایط مشابه رویشگاه، پایه‌هایی با سنین بالا و روش برش عرضی مورد توجه قرار گیرد و ظرفیت دام در این نوع رویشگاه‌ها به‌طور جدی و موثر تحت نظارت و کنترل صحیح قرار گیرند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
