مــــرتــــع

  حضور و تردد زیاد دام‌های اهلی و چرای مفرط از گونه­های علوفه‌ای همراه در رویشگاه­‌های گونِ مولد صمغ کتیرا، می‌تواند سبب کاهش پتانسیل تولیدی کتیرا در گون‌ها شود. هدف این مطالعه، تعیین اثر شدت‌های مختلف چرای دام بر تولید صمغ کتیرا در رویشگاه­های گون سفید پنبه­ای (Astragalus gossypinus) در گون‌­زارهای شهرستان گلپایگان، استان اصفهان بود. مقدار تولید صمغ کتیرا در هر بوته گون و متغیرهای رو-زمینی بوته ‌ های متناظر شامل ارتفاع از سطح خاک، قطر تاج پوشش و درصد تاج پوشش به­روش نمونه‌برداری تصادفی- سیستماتیک بر روی مجموع ترانسکت‌ها در سه تیمارِ چرای سبک، چرای متوسط و چرای سنگین در تابستان 1392 اندازه‌‌گیری شد. داده­ها با آزمون تجزیه واریانس یک­طرفه تجزیه و تحلیل و میانگین­های دارای تفاوت معنی‌دار، با آزمون توکی در سطح اطمینان 95 درصد تفکیک شدند. مقدار تولید صمغ کتیرا در گون­زار تحت شدت چرای سنگین با گون­زار تحت شدت چرای متوسط تفاوت معنی­دار داشت (05/0> (P . مقدار تولید صمغ کتیرا در گون­زار تحت شدت چرای سنگین 75/54 درصد کم­‌تر از مقدار تولید صمغ کتیرا در گون­زار تحت شدت چرای متوسط بود. تولید صمغ کتیرا در گون­زار تحت شدت چرای سنگین 18/60 درصد کم‌­تر از تولید صمغ کتیرا در شدت چرای سبک بود ) 05/0> (P . نهایتاً، تولید صمغ کتیرا در گون­زار تحت شدت چرای متوسط با گون­زار تحت شدت چرای سبک تفاوت معنی­دار نداشت ) 05/0< (P . شدت چرای دام بر متغیرهای روزمینی گون شامل ارتفاع، قطر تاج پوشش و درصد تاج پوشش تأثیر معنی‌داری داشت ) 05/0> (P . کم‌ترین مقدار متغیرهای مذکور در رویشگاه تحت شدت چرای سنگین و بیش‌ترین مقدار آن‌ها در رویشگاه‌ تحت شدت چرای سبک بود . در ضریب همبستگی ( r ) بین قطر و ارتفاع هر بوته با مقدار تولید صمغ کتیرا در بوته‌های متناظر به ترتیب 33/0 و 21/0 بود ) 05/0> (P . به­علاوه، درصد تاج پوشش هر بوته با مقدار تولید صمغ کتیرا رابطه معنی­داری داشت ) 05/0> P ؛ 35 /0 r = ). حضور و چرای دام در رویشگاه‌های گون با تغییر ویژگی‌های ظاهری بوته‌ها، به­ویژه در شدت چرای سنگین، بر تولید صمغ کتیرا در گون سفید پنبه­ای اثر منفی می‌گذارد.