مــــرتــــع

طرح­های مرتعداری از ابزارهای اصلی مدیریت و بهره­برداری مراتع ایران است. در این تحقیق، هدف تعیین مهمترین دلایل موفقیت و عدم موفقیت طرح­های مرتعداری استان گلستان است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه و نظرسنجی از کارشناسان ناظر طرح مرتعداری، از آنالیزهای چند­متغیره و همبستگی در محیط­های نرم­افزاری PC-ORD 5 و SPSS 16 استفاده شد. نتایج نشان داد، مهمترین دلایل عدم موفقیت طرح­های مرتعداری؛ مشاعی بودن سامان­های عرفی، عدم برخورد قاطع و قانونی با متخلفین و بازدارنده نبودن مجازات، عدم وجود تفاوت بین مرتعداران متعهد و متخلف، عدم اخذ نظر بهره­برداران در زمان تهیه طرح و اقتصادی نبودن پروژه­های پیشنهادی (هر یک به میزان 24 درصد)، پروژه­های پیشنهادی نامناسب و عدم تمایز بین متخلفین آگاه و حرفه­ای (هر یک با میزان همبستگی بالای 23 درصد) می­باشند. عوامل فوق با عدم احساس مالکیت، عدم پایبندی در اجرای قوانین بازدارنده، برنامه­ریزی و سیاست­گذاری نامناسب جهت معرفی پروژه­های متناسب با شرایط اقتصادی و اکولوژیکی منطقه و برخورد دستوری از بالا به پائین به میزان بالای 70 درصد همبستگی قوی و معنی­داری دارند. مهمترین دلایل موفقیت اجرای طرح­های مرتعداری، بیمه نمودن مرتعدار، پرداخت حق نظارت مناسب به ناظرین و تفاوت قائل شدن بین افراد متخلف (تقریباً 34 درصد)، اقتصادی نمودن طرح­های مرتعداری و منظور نمودن پروژه‌های زودبازده (32 درصد) است. مهمترین دلایل موفقیت اجرای طرح­های مرتعداری، با عوامل برخورد جدی و مستمر با دامداران متخلف (81 درصد)، واگذاری طرح به کارشناسان با تجربه (70 درصد) و تهیه طرح با مشورت مرتعدار و بهره­بردار (52 درصد) بیشترین میزان همبستگی دارد.