دوره 16، شماره 1 - ( 1-1401 )
جلد 16 شماره 1 صفحات 65-52 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Karami R, Akbarlo M, Azimi M, Yeganeh H. Nutrient Value of Anagyris foetida L. at different growing stages (Case of Kesekaran, Gilan Gharb, Kermanshah rangelands). مرتع 2022; 16 (1) :52-65
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-806-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-806-fa.html
کرمی روح اله، اکبرلو موسی، عظیمی مژگان سادات، یگانه حسن. ارزش غذایی گونه درختچه‌ای قره‌قاج (Anagyris foetida L.) در مراحل مختلف رشد، مراتع کاسه‌گران، گیلانغرب، کرمانشاه. مرتع. 1401; 16 (1) :52-65
گروه مرتعداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان
چکیده: (2939 مشاهده)
سابقه و هدف: ثبات و پایداری اکوسیستم مراتع خشک و نیمه خشک بیشتر تحت تأثیر بخش‌های زنده (پوشش گیاهی) قرار دارد. بنابراین ارزیابی جوامع گیاهی به منظور حفاظت پایدار این اکوسیستم‌ها ضرورت دارد. از سوی دیگر دانستن تغییرات ارزش غذایی علوفه گونه‌های گیاهی در زمان‌های مختلف رشد، در برآورد تولید علوفه قابل دسترس دام در سطح هر رویشگاه امری ضروری به نظر می‌رسد. با در نظر گرفتن زمان مناسب برداشت علوفه گونه‌های گیاهی مختلف می‌توان ضمن کسب بیشترین راندمان در تولیدات ثانویه دام‌ها، از تخریب ناشی از چرای بی‌رویه در سطح مراتع کاست. با این نگاه، تحقیق حاضر با هدف بررسی ارزش غذایی گونه قره‌قاج (Anagyris foetida L.) در مراحل مختلف رشد، در رویشگاه طبیعی آن مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: به منظور انجام این مطالعه در فصل‌های زمستان و بهار به محل رویشگاه مراجعه گردید. برای بررسی مراحل رویشی در اوایل دی ماه 1396، مصادف با برگ‌دار شدن گونه، همچنین در اواخر دی ماه 1396، مصادف با گل‌دهی و نیز در اواسط خرداد ماه 1397، مصادف با پایان بذردهی و رسیدگی بذر گونه از تعداد 30 پایه درختچه مورد نظر اقدام به برداشت سرشاخه‌های جوان، گل و بذر همان سال گردید (رشدرویشی، گل‌دهی، بذردهی). سپس نمونه‌ها در سایه خشک شده و در ظروف جداگانه‌ایی گذاشته و علامت‌گذاری شدند. در زمان مناسب برای بررسی ارزش غذایی علوفه به آزمایشگاه فرستاده شد. در تحقیق حاضر از آنالیز ترکیبات شیمیایی نمونه‌ها با استاندارد AOAC (1990) استفاده گردید. روش مبنا برای اندازه‌گیری درصد پروتئین خام، روش کجلدال می باشد. این روش بر پایه محاسبه درصد ازت موجود در هر ماده غذایی و برآورد ضریب مورد نظر، پایه‌گذاری شده است. اندازه‌گیری الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) با استفاده از دستگاه اندازه‌گیری فیبر خام (فایبرتک) مدل تکاتور صورت گرفت. همچنین جهت اندازه‌گیری ماده خشک از دستگاه آون (انکوباتور مدل ممرت) استفاده گردید. مقدار انرژی متابولیسمی در هر کیلوگرم ماده خشک نیز از معادله ارائه شده توسط SCA (Standing Committee on Agriculture) تعیین شد. داده‌های ارزش غذایی علوفه در قالب طرح کاملا تصادفی تحلیل شدند.
نتایج: نتایج به دست آمده از بررسی وضعیت تراکم و تاج پوشش توده‌های درختچه‌ای قره‌قاج در سطح رویشگاه نشان داد، از مجموع 116 پلات یک آری جانمایی شده در سطح افق فوقانی رویشگاه قره‌قاج (A. foetida L)، متوسط میزان تاج پوشش گونه قره‌قاج (A. foetida L) به طور متوسط 1531 مترمربع در هکتار با تعداد متوسط 322 پایه (و 32 درصد حضور در سطح رویشگاه)، که در مناطق پر تراکم‌تر، عمدتا مناطق دارای ارتفاعات پایین‌تر و شیب دامنه شمالی که این قسمت‌ها دارای خاک به نسبت عمیق و حاصلخیزتری بود، مقدار سطح تاج پوشش گونه قره‌قاج (A. foetida L) بعضا تا 6100 مترمربع در هکتار نیز می‌رسد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس ترکیبات شیمیایی، قابلیت هضم ماده خشک و برآورد انرژی در مراحل مختلف رویشی گونه قره‌قاج (A. foetida L) در رویشگاه طبیعی آن نشان داد. فاکتورهای هضم‌پذیری ماده خشک، درصد پروتئین خام، نیتروژن، انرژی متابولیسمی و میزان الیاف نامحلول در شوینده اسیدی در سطح یک درصد معنی‌دار می‌باشند. همچنین نتیجه بررسی تأثیر مراحل مختلف رویشی بر روی درصد D.M.D،C.P ، N و M.E نشان داد، در سطح 1 درصد، با پیشرفت مراحل رویشی مقادیر آنها کاهش یافت. در حالی‌که نتیجه بررسی تأثیر مراحل مختلف رویشی بر روی درصد A.D.F نشان داد، در سطح 1 درصد، با پیشرفت مراحل رویشی مقادیر آنها افزایش یافت.
نتیجه گیری: بررسی نتایج نشان داد ارزش غذایی علوفه گونه قره‌قاج (Anagyris foetida L.) در مرحله رشد رویشی نسبت به مراحل پایانی رشد و مرحله بذردهی در جایگاه بالاتری قرار دارد. فلذا بهترین زمان بهره‌برداری از علوفه گونه قره‌قاج (Anagyris foetida L.) در اوایل رشد رویشی آن است. به این منظور سیستم چرایی باید طوری در نظر گرفته شود، تا در این مرحله بیشتر از علوفه گونه استفاد گردد. همچنین گونه مذکور توانایی به خدمت گرفته شدن در بهبود عرصه‌های طبیعی دستخوش تغییر و در شرف نابودی را دارد. به طوری که در کنار خصوصیات منحصربه‌فرد آن، می‌توان در زمان‌هایی که عرصه طبیعی فاقد پوشش گیاهی است با چراندن دام‌ها در سطح رویشگاه آن، مانع از اتلاف انرژی و کاهش وزن و همچنین تحمل بار مالی زیادتر جهت تعلیف علوفه دستی دام‌ها شد.
مواد و روش‌ها: به منظور انجام این مطالعه در فصل‌های زمستان و بهار به محل رویشگاه مراجعه گردید. برای بررسی مراحل رویشی در اوایل دی ماه 1396، مصادف با برگ‌دار شدن گونه، همچنین در اواخر دی ماه 1396، مصادف با گل‌دهی و نیز در اواسط خرداد ماه 1397، مصادف با پایان بذردهی و رسیدگی بذر گونه از تعداد 30 پایه درختچه مورد نظر اقدام به برداشت سرشاخه‌های جوان، گل و بذر همان سال گردید (رشدرویشی، گل‌دهی، بذردهی). سپس نمونه‌ها در سایه خشک شده و در ظروف جداگانه‌ایی گذاشته و علامت‌گذاری شدند. در زمان مناسب برای بررسی ارزش غذایی علوفه به آزمایشگاه فرستاده شد. در تحقیق حاضر از آنالیز ترکیبات شیمیایی نمونه‌ها با استاندارد AOAC (1990) استفاده گردید. روش مبنا برای اندازه‌گیری درصد پروتئین خام، روش کجلدال می باشد. این روش بر پایه محاسبه درصد ازت موجود در هر ماده غذایی و برآورد ضریب مورد نظر، پایه‌گذاری شده است. اندازه‌گیری الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) با استفاده از دستگاه اندازه‌گیری فیبر خام (فایبرتک) مدل تکاتور صورت گرفت. همچنین جهت اندازه‌گیری ماده خشک از دستگاه آون (انکوباتور مدل ممرت) استفاده گردید. مقدار انرژی متابولیسمی در هر کیلوگرم ماده خشک نیز از معادله ارائه شده توسط SCA (Standing Committee on Agriculture) تعیین شد. داده‌های ارزش غذایی علوفه در قالب طرح کاملا تصادفی تحلیل شدند.
نتایج: نتایج به دست آمده از بررسی وضعیت تراکم و تاج پوشش توده‌های درختچه‌ای قره‌قاج در سطح رویشگاه نشان داد، از مجموع 116 پلات یک آری جانمایی شده در سطح افق فوقانی رویشگاه قره‌قاج (A. foetida L)، متوسط میزان تاج پوشش گونه قره‌قاج (A. foetida L) به طور متوسط 1531 مترمربع در هکتار با تعداد متوسط 322 پایه (و 32 درصد حضور در سطح رویشگاه)، که در مناطق پر تراکم‌تر، عمدتا مناطق دارای ارتفاعات پایین‌تر و شیب دامنه شمالی که این قسمت‌ها دارای خاک به نسبت عمیق و حاصلخیزتری بود، مقدار سطح تاج پوشش گونه قره‌قاج (A. foetida L) بعضا تا 6100 مترمربع در هکتار نیز می‌رسد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس ترکیبات شیمیایی، قابلیت هضم ماده خشک و برآورد انرژی در مراحل مختلف رویشی گونه قره‌قاج (A. foetida L) در رویشگاه طبیعی آن نشان داد. فاکتورهای هضم‌پذیری ماده خشک، درصد پروتئین خام، نیتروژن، انرژی متابولیسمی و میزان الیاف نامحلول در شوینده اسیدی در سطح یک درصد معنی‌دار می‌باشند. همچنین نتیجه بررسی تأثیر مراحل مختلف رویشی بر روی درصد D.M.D،C.P ، N و M.E نشان داد، در سطح 1 درصد، با پیشرفت مراحل رویشی مقادیر آنها کاهش یافت. در حالی‌که نتیجه بررسی تأثیر مراحل مختلف رویشی بر روی درصد A.D.F نشان داد، در سطح 1 درصد، با پیشرفت مراحل رویشی مقادیر آنها افزایش یافت.
نتیجه گیری: بررسی نتایج نشان داد ارزش غذایی علوفه گونه قره‌قاج (Anagyris foetida L.) در مرحله رشد رویشی نسبت به مراحل پایانی رشد و مرحله بذردهی در جایگاه بالاتری قرار دارد. فلذا بهترین زمان بهره‌برداری از علوفه گونه قره‌قاج (Anagyris foetida L.) در اوایل رشد رویشی آن است. به این منظور سیستم چرایی باید طوری در نظر گرفته شود، تا در این مرحله بیشتر از علوفه گونه استفاد گردد. همچنین گونه مذکور توانایی به خدمت گرفته شدن در بهبود عرصه‌های طبیعی دستخوش تغییر و در شرف نابودی را دارد. به طوری که در کنار خصوصیات منحصربه‌فرد آن، می‌توان در زمان‌هایی که عرصه طبیعی فاقد پوشش گیاهی است با چراندن دام‌ها در سطح رویشگاه آن، مانع از اتلاف انرژی و کاهش وزن و همچنین تحمل بار مالی زیادتر جهت تعلیف علوفه دستی دام‌ها شد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
