دوره 16، شماره 4 - ( 12-1401 )
جلد 16 شماره 4 صفحات 681-666 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Forouzeh M R, Mirdeilami Z. Factors Affecting the Non-acceptance of Multiple-use Projects from the Viewpoints of Rangeland Utilizers. مرتع 2023; 16 (4) :666-681
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-985-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-985-fa.html
فروزه محمد رحیم، میردیلمی سیده زهره. عوامل موثر بر عدم پذیرش طرح‌های مرتعداری چند منظوره از دیدگاه مرتعداران. مرتع. 1401; 16 (4) :666-681
گروه مرتعداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان
چکیده: (1050 مشاهده)
سابقه و هدف: در ایران به‌دلیل افزایش جمعیت مرتعداران، وابستگی اقتصادی و اجتماعی مرتعداران به علوفه مرتع بسیار زیاد است. عدم تعادل دام و مرتع از جمله دغدغههای دلسوزان عرصههای مرتعی است. در این خصوص برنامهریزان مصمم شدند تا فشار بر مراتع از طریق معیشت جایگزین کمتر شود و طرح‌های چندمنظوره در دستور کار سازمان جنگلها و مراتع قرار گرفت. متاسفانه پس از پنج سال از ابلاغ شرح خدمات بازنگری طرح‌های چندمنظوره، تاکنون در استان گلستان طرح‌های مذکور کمتر اجرایی شده و مورد استقبال قرار گرفته است. هدف از انجام تحقیق حاضر ریشه‌یابی عدم پذیرش طرح‌های چندمنظوره در مراتع آزادشهر و گنبد است.
مواد و روشها: در این تحقیق برای تهیه پرسشنامه، مطالعه در سه مرحله اکتشافی، ارزیابی و تجزیه و تحلیل و استخراج ساختار نهایی انجام شد و سهم هر یک از عوامل در عدم پذیرش طرح‌های چندمنظوره با استفاده از شاخصهای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی بررسی گردید. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه جمعآوری شد و دلایل عدم استقبال از این طرحها برای اجرا از سوی مرتعداران یا اجرای کند آنها با مقایسه زوجی در قالب طیف لیکرت، جمعآوری شد. انتخاب نماینده مرتعداران به عنوان مجریان طرح‌های مرتعداری، مبتنی بر رویکرد شهرت و نمونهگیری هدفمند صورت گرفت. برای انتخاب بهره‌برداران از معیارهایی مانند سابقه کار، تجربه و سطح سواد استفاده شد. نتایج بر اساس وزن داده شده به گویههای پرسشنامه در روش تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از نرم‌افزارExpert Choice11 تحلیل گردید. قضاوت درباره پذیرفته یا مردود بودن رتبههای داده شده با توجه به مقایسههای زوجی و با استفاده از نرخ سازگاری انجام شد.
نتایج: نتایج نشان داد از نظر مرتعداران، معیارهای اقتصادی، سیاستی-نهادی و محیط زیستی به‌ترتیب مهم‌ترین معیارها در عدم پذیرش طرح‌های چندمنظوره هستند که از جمله موارد این شاخصها، ناکافی بودن ثبات اقتصادی و عدم برخورداری از امنیت شغلی در اینگونه از طرحها، نداشتن سازوکار اجرای مشخص، اجرا در زمان و مکان نامناسب و عدم حمایت مطلوب دولتی در زمان اجرا است. عمده جوامع پاسخگو این مشکلات را در مدیریت از بالا به پایین و عدم توجه به مشارکت مرتعداران در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی عنوان کردند.
نتیجه گیری: به‌طور کلی نتایج گویای پذیرش کم طرح‌های چندمنظوره از سوی مرتعداران است که این امر نمایانگر عدم توفیق برنامهریزان و تصمیمگیران در جلب مشارکت فعال در برنامهها است. بر این اساس پیشنهاد میگردد مشارکت در سطوح مختلف تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و اجرا تقویت‌شده و بدین منظور از دورههای آموزشی استفاده بیشتر به عمل آمده و همچنین ایجاد تشکلهای مردم نهاد در سطح منطقه با رویکرد مطالبه‌گری جهت استفاده از تسهیلات سایر دستگاههای ذینفع تقویت شود تا در آینده بتوان شاهد پذیرش هرچه بیشتر مرتعداران در چنین طرح‌هایی بود. همچنین پیشنهاد میگردد به منظور پذیرش و اجرای طرح‌های چندمنظوره، تسهیلگران به کار گرفته شوند.
مواد و روشها: در این تحقیق برای تهیه پرسشنامه، مطالعه در سه مرحله اکتشافی، ارزیابی و تجزیه و تحلیل و استخراج ساختار نهایی انجام شد و سهم هر یک از عوامل در عدم پذیرش طرح‌های چندمنظوره با استفاده از شاخصهای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی بررسی گردید. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه جمعآوری شد و دلایل عدم استقبال از این طرحها برای اجرا از سوی مرتعداران یا اجرای کند آنها با مقایسه زوجی در قالب طیف لیکرت، جمعآوری شد. انتخاب نماینده مرتعداران به عنوان مجریان طرح‌های مرتعداری، مبتنی بر رویکرد شهرت و نمونهگیری هدفمند صورت گرفت. برای انتخاب بهره‌برداران از معیارهایی مانند سابقه کار، تجربه و سطح سواد استفاده شد. نتایج بر اساس وزن داده شده به گویههای پرسشنامه در روش تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از نرم‌افزارExpert Choice11 تحلیل گردید. قضاوت درباره پذیرفته یا مردود بودن رتبههای داده شده با توجه به مقایسههای زوجی و با استفاده از نرخ سازگاری انجام شد.
نتایج: نتایج نشان داد از نظر مرتعداران، معیارهای اقتصادی، سیاستی-نهادی و محیط زیستی به‌ترتیب مهم‌ترین معیارها در عدم پذیرش طرح‌های چندمنظوره هستند که از جمله موارد این شاخصها، ناکافی بودن ثبات اقتصادی و عدم برخورداری از امنیت شغلی در اینگونه از طرحها، نداشتن سازوکار اجرای مشخص، اجرا در زمان و مکان نامناسب و عدم حمایت مطلوب دولتی در زمان اجرا است. عمده جوامع پاسخگو این مشکلات را در مدیریت از بالا به پایین و عدم توجه به مشارکت مرتعداران در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی عنوان کردند.
نتیجه گیری: به‌طور کلی نتایج گویای پذیرش کم طرح‌های چندمنظوره از سوی مرتعداران است که این امر نمایانگر عدم توفیق برنامهریزان و تصمیمگیران در جلب مشارکت فعال در برنامهها است. بر این اساس پیشنهاد میگردد مشارکت در سطوح مختلف تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و اجرا تقویت‌شده و بدین منظور از دورههای آموزشی استفاده بیشتر به عمل آمده و همچنین ایجاد تشکلهای مردم نهاد در سطح منطقه با رویکرد مطالبه‌گری جهت استفاده از تسهیلات سایر دستگاههای ذینفع تقویت شود تا در آینده بتوان شاهد پذیرش هرچه بیشتر مرتعداران در چنین طرح‌هایی بود. همچنین پیشنهاد میگردد به منظور پذیرش و اجرای طرح‌های چندمنظوره، تسهیلگران به کار گرفته شوند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
