دوره 16، شماره 3 - ( 8-1401 )                   جلد 16 شماره 3 صفحات 619-604 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Shahraki M, Naimian N, Mahdavi K, Zamani shourabi E. Analysis of beneficiaries' tendencies towards rangeland individualization (Case study: Northwest rangelands of Golestan province. مرتع 2022; 16 (3) :604-619
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1132-fa.html
شهرکی محمدرضا، نعیمیان نوید، مهدوی خدیجه، زمانی شورابی احسان. تحلیل گرایش بهره‌برداران نسبت به فردی‌سازی مراتع (مطالعه موردی: مراتع شمال غربی استان گلستان). مرتع. 1401; 16 (3) :604-619

URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1132-fa.html


گروه منابع طبیعی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور
چکیده:   (1139 مشاهده)
سابقه و هدف: بهره­برداری و چرای دام از مراتع مهم­ترین فعالیت انسانی است که انتخاب آن به عوامل مختلفی بستگی دارد. اهمیت نحوه مدیریت سامان­های عرفی مراتع در چند دهه اخیر آن را به یکی از چالش­های مدیریتی مراتع در کشور تبدیل کرده است. مراتع جهت تداوم و پایداری نیاز به مدیریت اصولی و برنامه­ریزی نسبت به منابع موجود (آب، خاک و گیاه) و دام­ها دارند، برنامه­ریزی جهت بررسی وضعیت حال و تصمیم­گیری برای آن حائز اهمیت می­باشد..از این­رو، اهمیت انتخاب نوع بهره­برداری در مدیریت پایدار دام و مرتع، آن را به عنوان یکی از حیاتی­ترین موضوعات در زمینۀ حفاظت، احیاء، اصلاح، بهره­برداری اصولی و توسعه مراتع تبدیل نموده است. در همین راستا تحقیق حاضر به بررسی گرایش بهره­برداران به فردی­سازی مراتع در بین بهره­برداران شهرستان گمیشان در شمال غربی استان گلستان پرداخته است.ش ولاس
تمواد و روش­ها: تحقیق حاضر از لحاظ گردآوری داده­ها، میدانی، و از لحاظ کنترل متغیرها، توصیفی و از لحاظ راهبرد اجرا، پیمایشی می­باشد. جامعه آماری تحقیق را 200 نفر از بهره­برداران مرتعی از سه سامان عرفی در شهرستان گمیشان استان گلستان تشکیل داده­اند. به طوری که 127 نفر از آن­ها بر اساس جدول کرجسی مورگان به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. نمونه­گیری به صورت تصادفی طبقه­بندی شده انجام شد. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه  بود که با توجه به هدف تحقیق و بر اساس پیشینۀ پژوهش­ و همچنین مصاحبه با کارشناسان و بهره­برداران خبره مبتنی بر روش گروه متمرکز به صورت نظام­یافته و استخراج مجموعه­ای از مؤلفه­ها مرتبط با موضوع به صورت زوجی تدوین گردید. برای تعیین گرایش بهره­برداران فردی­سازی (تنسیق) مرتع از 44 گویه در قالب 7 مؤلفۀ اقتصادی، اجتماعی، آب و خاک، احیاء و حفاظت، دام و دامداری، رفاهی و مدیریتی، بهره گرفته شد. روایی پرسشنامه از سوی پانلی از کارشناسان و بهره­برداران خبره مورد تأیید قرار گرفت. برای اطمینان از پایایی آن به محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ اقدام شد که مقدار آن به طور متوسط 805/0 به دست آمد که مبین پایایی قابل قبول پرسشنامه است. محاسبات آماری در این تحقیق با استفاده از نرم­افزار SPSS25 در دو بخش توصیفی و استنباطی صورت گرفت.
نتایج: نتایج به دست آمده از تحقیق نشان داد، بهره­برداران تمایل بیشتری با مقدار عددی 76/2 به فردی­سازی مراتع داشتند. نتایج حاکی از آن بود که فردی­سازی مراتع در «ایجاد سرمایه­گذاری در دام و مرتع» و «بهبود درآمد حاصل از دامداری» در بعد اقتصادی، «کاهش تخلفات و جرائم در مرتع» در بعد اجتماعی، «استفاده بهینه از آب­های سطحی در مرتع» و «جلوگیری از فرسایش خاک و از بین رفتن خاک سطحی» در بعد آب و خاک، «جلوگیری از  ورود دامداران غیربومی به مرتع» و «احیای اراضی مرتعی از طریق بوته­کاری و روش­های تلفیق» در بعد احیاء و حفاظت مرتع، «رعایت سیستم چرایی در مرتع» و «ایجاد فضای مناسب جهت تأمین شرب دام» در بعد دام و دامداری، «توسعه بهتر پنل­های انرژی خورشیدی در مرتع» و «دسترسی به امکانات مناسب برای زندگی خانواده» در بعد رفاهی، و همچنین «بهبود در خلاقیت و نوآوری در مدیریت مرتع» و «حمایت سازمانی و دسترسی به خدمات دولتی » در بعد مدیریتی، به دلیل کمتر بودن مقدار میانگین از عدد سه (حد وسط) نسبت به بهره­برداری مشاع بیشترین تأثیر مثبت را داشته است. ضمن این که ابعاد «مدیریتی» و «دام و دامداری» در فردی­سازی مراتع و بعد «اجتماعی» در بهره­برداری مشاع، بیشترین اهمیت را دارا بودند. همچنین نتایج به دست آمده از آزمون t ­تک­نمونه­ای نشان داد، گرایش بهره­برداران در انتخاب نوع بهره­برداری در سطح اعتماد 99 درصد در کلیۀ ابعاد به جزء بعد «آب و خاک» تأثیر معنی­داری داشته است.
نتیجه­‌گیری: با توجه به این که مدیریت پایدار مراتع با چالش­های جدی تخریب مواجه است، لذا انتخاب نوع بهره­برداری در جهت مدیریت هر چه بهتر مراتع از مهم­ترین اولویت­ها است. همان­طور که نتایج نشان داد گرایش بهره­برداران در منطقه مورد مطالعه به سمت فردی­سازی مراتع بوده است؛ لذا می­توان ضمن تغییر در تصورات سنتی دامداران نسبت به بهره­برداری مشاع، زمینه توانمندی آن­ها را به ویژه در بخش اقتصادی و همچنین استفادۀ چندمنظوره از مراتع از طریق تنسیق مراتع فراهم نمود. از طرفی، نتایج تحقیق نشان­دهندۀ این موضوع است که در بهره­برداری مشاع، اعتماد، مسئولیت­پذیری، همدلی و مشارکت، سرمایۀ اجتماعی و همبستگی اجتماعی، بیشتر از بهره­برداری فردی از مراتع است. از این­رو در بهره­برداری مشاع، می­توان با برنامه­ریزی و قطعه­بندی شفاهی مراتع(بر اساس نظر بهره برداران در  نتایج تحقیق) ، ضمن رعایت دقیق زمان ورود و خروج دام به مرتع و جلوگیری از دام مازاد به آن، گامی مؤثر در جهت مدیریت پایدار مراتع برداشت.
 
متن کامل [PDF 376 kb]   (904 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/12/23 | پذیرش: 1401/4/7 | انتشار: 1401/8/10

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مرتع می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 All Rights Reserved | Rangeland

Designed & Developed by : Yektaweb