دوره 17، شماره 1 - ( 3-1402 )
جلد 17 شماره 1 صفحات 144-131 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Siahmansour R, Kamali N. Allowable use of 5 key species of alpine rangelands in Lorestan. مرتع 2023; 17 (1) :131-144
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1162-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1162-fa.html
سیاه منصور رضا، کمالی نادیا. حد بهرهبرداری مجاز 5 گونه کلیدی مرتعی (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی زاغه لرستان). مرتع. 1402; 17 (1) :131-144
استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم‌آباد
چکیده: (1242 مشاهده)
سابقه و هدف: گونه‌های مرتعی حساسیت متفاوتی نسبت به چرای دام دارند. این تاثیر گاه با کمک شرایط اقلیمی بسیار مهمتر می‌شود، اگر جمعیت و شدت چرای دام در هر اکوسیستم متناسب با ظرفیت چرایی و حد مجاز بهرهبرداری باشد، حفظ گونه‌های مرغوب مرتعی و خوشخوراک و ترکیب گیاهی و همچنین دوام تولید در اکوسیستم مرتعی تضمین می‌گردد. بنابراین آگاهی از میزان تولید و حدمجاز برداشت یکی ار اساسی‌ترین اطلاعات پایه‌ای در مدیریت این زیست‌بوم‌ها به‌شمار می‌رود. این مقاله با هدف تعیین حد بهرهبرداری مجاز 5 گونه کلیدی مراتع ییلاقی استان لرستان نگارش گردید.
مواد و روش‌ها: برای تعییین حد بهرهبرداری مجاز گونه تعداد 50 پایه متوسط ویکسان از گونه‌هایAstragalus curvirostris Bromus tomentellus ، Festuca ovina، Onobrychis melanotricha، Picris strigosaانتخاب شد. این پروژه به‌مدت 5 سال (90-1385) انجام گردید. به این صورت که پایه‌های شماره 1 تا 10 بدون برداشت یا تیمار شاهد، پایه‌های شماره 11 تا 20 تیمار 25%، پایه‌های شماره 21 تا 30 تیمار 50%، و پایه‌های شماره 31 تا 40 تیمار 75% اعمال گردید. علاوه بر آن تعداد 10 پایه متجانس دیگر انتخاب شده و پس از تکمیل رشد به‌عنوان شاهد سالانه قطع و با استفاده از ترازوی الکتریکی با دقت 01/0 گرم وزن شدند. با جمع کردن علوفه حاصل از ماه‌های برداشت با باقیمانده تولید در پایان فصل رویش مقدار کل علوفه تولید شده هر پایه برای هر سال مشخص شد. همزمان با اعمال تیمار‌ها، ویژگی‌های دیگری نیز مانند بنیه و شادابی، مرگ و ارتفاع گیاه مورد اندازه‌گیری و ارزیابی قرار گرفتند. این آمار در سطح 40 هکتار قرق محصور و موجود برداشت گردید. پس از تکمیل آماربرداری با استفاده از نرم‌افزار تخصصی MSTAT- C داده‌ها تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج: نتایج نشان داد تولید گونه O. melanotricha تحت اثر چرای 25% رشد مجدد بیشتری دارد ولی برداشتهای50 و 75% باعث تحلیل و مرگ پایه‌ها می‌شود. در گونهB. tomentellus برداشتهای 25، 50 و 75 درصد باعث افزایش تولید گیاه بروموس در مقایسه با قرق می‌شود. در بررسی اثر اجرای تیمارهای مختلف برداشت بر تولید، گونهF. ovina نسبت به برداشت اندام‌های هوایی مقاومت بیشتری دارد. نسبت به سایر گونهها از خود نشان داده است ولی با مقایسه میانگین‌های تولید سالیانه تولید در پایه‌های شاهد و تیمار برداشت 75٪ نسبت به تیمارهای برداشت 25 و 50٪ در طبقه بالاتر قرار دارد. گونه A. curvirostris نسبت به چرای سنگین حساس است و ادامه چرای سنگین باعث عدم تکمیل رشد کامل آن در سالهای آتی می‌شود که نشان می‌دهد این‌گونه نباید بیش از 50٪ مورد چرا قرار گیرد ولی در چرای سبک یا 25٪ بهترین نتیجه را خواهیم داشت. مشخص گردید که، گونه P. strigosa نسبت به تیمارهای چرایی در مراحل گلدهی و پس از آن حساسیت چندانی ندارد اما به چرای اول فصل بسیار حساس است. اگر برگچه‌های اولیه بطور کامل حذف شوند گیاه در همان مرحله از بین خواهد رفت.
نتیجه‌گری: در بررسی اثر متقابل گونه، زمان و درصد برداشت، به‌طور خلاصه حد مجاز برداشت گونهها را می‌توان چنین بیان نمود. گونهF. ovina مقاومترین گونه نسبت به برداشت اندام‌های هوایی و تا 75% مقاوم است. گونه O. melanotricha 25%، گونه A. curvirostris 25 تا 50%، گونه B. tomentellus 50% و گونه P. strigosa 25 تا 50% را می‌توانند تحمل نمایند. البته رعایت فصل چرا بسیار اهمیت دارد.
مواد و روش‌ها: برای تعییین حد بهرهبرداری مجاز گونه تعداد 50 پایه متوسط ویکسان از گونه‌هایAstragalus curvirostris Bromus tomentellus ، Festuca ovina، Onobrychis melanotricha، Picris strigosaانتخاب شد. این پروژه به‌مدت 5 سال (90-1385) انجام گردید. به این صورت که پایه‌های شماره 1 تا 10 بدون برداشت یا تیمار شاهد، پایه‌های شماره 11 تا 20 تیمار 25%، پایه‌های شماره 21 تا 30 تیمار 50%، و پایه‌های شماره 31 تا 40 تیمار 75% اعمال گردید. علاوه بر آن تعداد 10 پایه متجانس دیگر انتخاب شده و پس از تکمیل رشد به‌عنوان شاهد سالانه قطع و با استفاده از ترازوی الکتریکی با دقت 01/0 گرم وزن شدند. با جمع کردن علوفه حاصل از ماه‌های برداشت با باقیمانده تولید در پایان فصل رویش مقدار کل علوفه تولید شده هر پایه برای هر سال مشخص شد. همزمان با اعمال تیمار‌ها، ویژگی‌های دیگری نیز مانند بنیه و شادابی، مرگ و ارتفاع گیاه مورد اندازه‌گیری و ارزیابی قرار گرفتند. این آمار در سطح 40 هکتار قرق محصور و موجود برداشت گردید. پس از تکمیل آماربرداری با استفاده از نرم‌افزار تخصصی MSTAT- C داده‌ها تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج: نتایج نشان داد تولید گونه O. melanotricha تحت اثر چرای 25% رشد مجدد بیشتری دارد ولی برداشتهای50 و 75% باعث تحلیل و مرگ پایه‌ها می‌شود. در گونهB. tomentellus برداشتهای 25، 50 و 75 درصد باعث افزایش تولید گیاه بروموس در مقایسه با قرق می‌شود. در بررسی اثر اجرای تیمارهای مختلف برداشت بر تولید، گونهF. ovina نسبت به برداشت اندام‌های هوایی مقاومت بیشتری دارد. نسبت به سایر گونهها از خود نشان داده است ولی با مقایسه میانگین‌های تولید سالیانه تولید در پایه‌های شاهد و تیمار برداشت 75٪ نسبت به تیمارهای برداشت 25 و 50٪ در طبقه بالاتر قرار دارد. گونه A. curvirostris نسبت به چرای سنگین حساس است و ادامه چرای سنگین باعث عدم تکمیل رشد کامل آن در سالهای آتی می‌شود که نشان می‌دهد این‌گونه نباید بیش از 50٪ مورد چرا قرار گیرد ولی در چرای سبک یا 25٪ بهترین نتیجه را خواهیم داشت. مشخص گردید که، گونه P. strigosa نسبت به تیمارهای چرایی در مراحل گلدهی و پس از آن حساسیت چندانی ندارد اما به چرای اول فصل بسیار حساس است. اگر برگچه‌های اولیه بطور کامل حذف شوند گیاه در همان مرحله از بین خواهد رفت.
نتیجه‌گری: در بررسی اثر متقابل گونه، زمان و درصد برداشت، به‌طور خلاصه حد مجاز برداشت گونهها را می‌توان چنین بیان نمود. گونهF. ovina مقاومترین گونه نسبت به برداشت اندام‌های هوایی و تا 75% مقاوم است. گونه O. melanotricha 25%، گونه A. curvirostris 25 تا 50%، گونه B. tomentellus 50% و گونه P. strigosa 25 تا 50% را می‌توانند تحمل نمایند. البته رعایت فصل چرا بسیار اهمیت دارد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
