دوره 17، شماره 2 - ( 6-1402 )
جلد 17 شماره 2 صفحات 246-232 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mahmoodi A, Gholamipoor Fard K. Comparative Phytochemical Analysis of Shirazi Thyme Medicinal Plant (Zataria multiflora Boiss) in Cultivated and Natural Habitats. مرتع 2023; 17 (2) :232-246
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1176-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1176-fa.html
محمودی علیرضا، غلامی پور فرد کمال. مقایسه فیتوشیمیایی نمونه زراعی و مرتعی گیاه دارویی آویشن شیرازی (Zataria Multiflora Boiss ). مرتع. 1402; 17 (2) :232-246
گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دارب، دانشگاه شیراز، داراب
چکیده: (718 مشاهده)
سابقه و هدف: آویشن شیرازی به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین و صادراتیترین گیاهان دارویی ایران شناخته میشود. این گیاه تنها در مراتع مناطق مرکزی و جنوبی ایران، قسمتهایی از پاکستان و افغانستان به‌صورت خودرو میروید. بررسیها نشان داده است گیاه دارای اثرات افزایش قدرت ایمنی، ضددرد، ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدان، ضدباکتری، ضدویروسی، ضدعفونی‌کننده و ضدقارچی است. قیمت بالا، فروش زیاد و برداشت بی‌رویه و غیراصولی این گیاه از مراتع جنوبی ایران، ادامه حیات این گیاه با ارزش را در معرض خطر قرار داده است، به همین خاطر کاشت زراعی این گیاه در دستور کار قرار گرفته شده است. در همین راستا هدف از تحقیق حاضر مقایسه کمی و کیفی اسانس نمونه رویشگاهی و زراعی این گونه است.
مواد و روش‌ها: سرشاخههای گلدار گیاه از منطقه مروارید شهرستان داراب در استان فارس و همچنین نمونه کاشته شده از مزرعه تحقیقاتی واقع در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب جمعآوری گردید و با روش تقطیر با آب و گاز کروماتوگراف متصل شده به (GC) اسانسگیری شد. به منظور استخراج اسانس،100گرم سرشاخههای گلدار خرد شده توسط آسیاب، به روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کلونجر (Celevenger) به مدت 3 ساعت، در آزمایشگاه گیاهان دارویی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان داراب اسانسگیری انجام شد. برای شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC/Mas) استفاده شد.
نتایج: در اسانس Zataria Multiflora Boiss. نمونه زراعی 40 ترکیب و در نمونه جمعآوری شده از رویشگاه مرتعی 32 ترکیب شناسایی شدند. درصد بازده اسانس در نمونه کاشته شده 1/3 درصد و بیشترین ترکیبهای شیمیایی موجود در آن شامل لینالول (33/54 درصد)، کارواکرول (83/24) و تیمول (48/2 درصد) است. در اسانس نمونه مرتعی بازده اسانس 7/1 درصد و بیشترین ترکیبهای اسانس تیمول (20/51 درصد)، کارواکرول (08/20 درصد)، پاراسیمن (74/7 درصد) و گاماترپیینن (25/7 درصد) وجود دارند. مقایسه دو اسانس نشان میدهد در نمونه کاشته شده لینالول (Linalool) و کارواکرول (Carvacrol) و در نمونه رویشگاه تیمول (Thymol) و کارواکرول بیشترین ترکیبها هستند. از نظر ترکیب اسانس در نمونه کاشته شده کارواکرول در مقایسه با نمونه رویشگاه افزایش نشان داد. ترکیب تیمول نیز در اسانس نمونه رویشگاه اصلی در مقایسه با نمونه کاشته شده 58 درصد افزایش مقدار نشان داد.
نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت اقتصادی گیاه آویشن شیرازی، بالا بودن میزان اسانس آویشن نمونه زراعی شیرازی نسبت به نمونه مرتعی، همچنین به علت بالا بودن ترکیبات با ارزش کارواکرول (Carvacrol) و لینالول (Linalool) در نمونه زراعی، جهت بقا و جلوگیری از خطر این گیاه با ارزش، پیشنهاد میشود روند اهلی سازی این گونه و معرفی به سیستم‌های کشاورزی و مرتع داری بایستی در اولویت قرار گیرد. همچنین از این گیاه جهت کاشت در طرحهای احیاء بیولوژیک مراتع جهت ایجاد اشتغال و توانمندسازی مرتع داران استفاده شود.
مواد و روش‌ها: سرشاخههای گلدار گیاه از منطقه مروارید شهرستان داراب در استان فارس و همچنین نمونه کاشته شده از مزرعه تحقیقاتی واقع در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب جمعآوری گردید و با روش تقطیر با آب و گاز کروماتوگراف متصل شده به (GC) اسانسگیری شد. به منظور استخراج اسانس،100گرم سرشاخههای گلدار خرد شده توسط آسیاب، به روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کلونجر (Celevenger) به مدت 3 ساعت، در آزمایشگاه گیاهان دارویی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان داراب اسانسگیری انجام شد. برای شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC/Mas) استفاده شد.
نتایج: در اسانس Zataria Multiflora Boiss. نمونه زراعی 40 ترکیب و در نمونه جمعآوری شده از رویشگاه مرتعی 32 ترکیب شناسایی شدند. درصد بازده اسانس در نمونه کاشته شده 1/3 درصد و بیشترین ترکیبهای شیمیایی موجود در آن شامل لینالول (33/54 درصد)، کارواکرول (83/24) و تیمول (48/2 درصد) است. در اسانس نمونه مرتعی بازده اسانس 7/1 درصد و بیشترین ترکیبهای اسانس تیمول (20/51 درصد)، کارواکرول (08/20 درصد)، پاراسیمن (74/7 درصد) و گاماترپیینن (25/7 درصد) وجود دارند. مقایسه دو اسانس نشان میدهد در نمونه کاشته شده لینالول (Linalool) و کارواکرول (Carvacrol) و در نمونه رویشگاه تیمول (Thymol) و کارواکرول بیشترین ترکیبها هستند. از نظر ترکیب اسانس در نمونه کاشته شده کارواکرول در مقایسه با نمونه رویشگاه افزایش نشان داد. ترکیب تیمول نیز در اسانس نمونه رویشگاه اصلی در مقایسه با نمونه کاشته شده 58 درصد افزایش مقدار نشان داد.
نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت اقتصادی گیاه آویشن شیرازی، بالا بودن میزان اسانس آویشن نمونه زراعی شیرازی نسبت به نمونه مرتعی، همچنین به علت بالا بودن ترکیبات با ارزش کارواکرول (Carvacrol) و لینالول (Linalool) در نمونه زراعی، جهت بقا و جلوگیری از خطر این گیاه با ارزش، پیشنهاد میشود روند اهلی سازی این گونه و معرفی به سیستم‌های کشاورزی و مرتع داری بایستی در اولویت قرار گیرد. همچنین از این گیاه جهت کاشت در طرحهای احیاء بیولوژیک مراتع جهت ایجاد اشتغال و توانمندسازی مرتع داران استفاده شود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
