دوره 17، شماره 2 - ( 6-1402 )
جلد 17 شماره 2 صفحات 295-285 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kharazmi H, Kalantari S, Sadeghinia M, Ghaneei Bafghi M J. Investigation of Environmental Factors Affecting the Distribution of Calligonum bungei Species in Rangelands of Kerman Province. مرتع 2023; 17 (2) :285-295
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1185-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-1185-fa.html
خوارزمی حمید، کلانتری سعیده، صادقی نیا مجید، قانعی بافقی محمدجواد. بررسی عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش و رشد گونه اسکنبیل کرمانی(Calligonum bungei ) در مراتع استان کرمان. مرتع. 1402; 17 (2) :285-295
گروه طبیعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان
چکیده: (1430 مشاهده)
سابقه و هدف: پراکنش و استقرار گیاهان تحت تاثیر شرایط محیط و خصوصیات گیاهی قرار دارد. گونههای جنس اسکنبیل در ایران گسترش وسیعی در اقلیمهای فراخشک و خشک دارند. در این پژوهش شرایط محیطی حاکم بر تیپهای گونه اسکنبیل کرمانی(Calligonum bungei ) در مراتع بیابانی استان کرمان بررسی شده است. شناسایی تیپها و بررسی میزان تاج پوشش، تراکم و گونههای همراه اسکنبیل کرمانی در هرکدام از تیپها و بررسی تاثیر عوامل محیطی مانند (اقلیم، توپوگرافی و خاک) بر پراکنش گونه از اهداف این پژوهش می باشد.
مواد و روشها: از بین مناطق پراکنش این گونه در سطح استان چهار تیپ غالب اسکنبیل کرمانی در چهار منطقه مختلف به عنوان مناطق معرف در نظرگرفته شد. در هر کدام از این مناطق، تیپهای ژئومرفولوژی با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بازدیدهای میدانی تشخیص داده شد. سپس عوامل محیطی شامل اقلیم، توپوگرافی، خاک و همچنین فاکتورهای مربوط به گونه ی مورد بررسی شامل تراکم، تاج پوشش و گونههای همراه در هر تیپ مورد ارزیابی قرارگرفت. در ادامه برای انجام مطالعات مربوط به پوشش گیاهی، ابتدا مناطق معرف هر تیپ تعیین گردید. سپس به صورت تصافی سیستمانیک در طول ترانسکت 300 متری اقدام به نمونهبرداری از پوشش گیاهی شد. اندازه پلاتها با توجه به نوع پوشش گیاهی و نحوه پراکنش ،100 مترمربعی تعیین گردید. تعداد 10 پلات در هر یک از مناطق و درمجموع 40 پلات بررسی شد. برای تعیین سطح پوشش از روش اندازهگیری دو قطر عمود بر هم تاج پوشش گیاه استفاده شد. تعداد در هکتار، سطح تاج پوشش و درصد تاج پوشش درهکتار گونه محاسبه گردید. در نهایت ارتباط بین عوامل محیطی واستقرار گونه در مناطق مورد مطالعه با استفاده از روش تجزیه مولفههای اصلی به کمک نرمافزار PC-ORD مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج: براساس نتایج بدست آمده گونه، اسکنبیل کرمانی در دامنه ارتفاعی بین 1400 تا 1750 متر، شیب بین 1تا 4/18 درصد و در همه جهات دیده میشود. از لحاظ عوامل اقلیمی متوسط بارندگی سالیانه در این مناطق بین 5/55 تا 4/163 میلیمتر، متوسط دمای سالیانه بین 7/16 تا 4/26، حداکثر دمای مطلق ثبت شده بین 42 تا 8/48 و حداقل دمای مطلق ثبت شده بین (6/0-) تا (8/20-) درجه سانتیگراد، متوسط رطوبت سالیانه بین 6/29 تا 5/42 درصد، طول دوره خشکی در این مناطق بین 8 تا 12 ماه در سال میباشد. از لحاظ عامل خاک، این مناطق دارای خاک کم عمق با بافت شنیلومی تا لومیشنی با درصد شن بین 67 تا 84%، آهک بین 5/8 تا 20 درصد، کربن بین 1/0 تا 35/1 درصد، ازت1/0 تا 7/0 درصد، فسفر قابل جذب بین 5/9 تا 5/13 میلی اکیوالان، پتاسیم قابل جذب 200 تا 5/217 میلی اکیوالان، شوری بین 36/0 تا 02/1 دسیزیمنس بر مترو اسیدیته بین 8/7 تا 09/8 میباشد. از نظر پوششگیاهی در کلیه مناطق مورد مطالعه گونه اسکنبیلکرمانی بصورت پراکنده مشاهده میشود، بطوریکه تراکم این گونه در تیپهای مورد مطالعه از 10 تا 280 پایه در هکتار و میزان تاج پوشش از 1/0 تا 7/5 درصد متغیراست.
نتیجه‌گیری: از نتایج این تحقیق میتوان به این مهم پی برد که مؤلفه اول شامل فاکتورهای (دمای سالیانه، رطوبت، شن و سیلت) با 9/46 درصد، مؤلفه دوم شامل(ارتفاع، شیب، بارندگیسالیانه، فسفر، آهک و پتاسیم) با 3/35 درصد، ومؤلفه سوم شامل (رس، ازت، و شوری) با 8/17 درصد از تغییرات حضور گونه اسکنبیل را در مناطق مورد مطالعه توجیه میکنند. براین اساس عوامل محیطی مؤثر بر استقرار گونه اسکنبیل کرمانی در تیپ مطالعاتی منطقه انار و کرمان، افزایش میزان شن، کاهش دمای سالیانه، رطوبت و سیلت، در تیپ بم افزایش فسفر، پتاسیم وکاهش ارتفاع، شیب، بارندگی سالیانه و آهک، همچنین در تیپ جیرفت کاهش شن و افزایش دمای سالیانه، رطوبت و سیلت است. بطور کلی افزایش یا کاهش این عوامل تاثیرگذار به عنوان عوامل محدود کننده استقرار این گونه در مناطق مورد مطالعه بشمار میرود.
مواد و روشها: از بین مناطق پراکنش این گونه در سطح استان چهار تیپ غالب اسکنبیل کرمانی در چهار منطقه مختلف به عنوان مناطق معرف در نظرگرفته شد. در هر کدام از این مناطق، تیپهای ژئومرفولوژی با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بازدیدهای میدانی تشخیص داده شد. سپس عوامل محیطی شامل اقلیم، توپوگرافی، خاک و همچنین فاکتورهای مربوط به گونه ی مورد بررسی شامل تراکم، تاج پوشش و گونههای همراه در هر تیپ مورد ارزیابی قرارگرفت. در ادامه برای انجام مطالعات مربوط به پوشش گیاهی، ابتدا مناطق معرف هر تیپ تعیین گردید. سپس به صورت تصافی سیستمانیک در طول ترانسکت 300 متری اقدام به نمونهبرداری از پوشش گیاهی شد. اندازه پلاتها با توجه به نوع پوشش گیاهی و نحوه پراکنش ،100 مترمربعی تعیین گردید. تعداد 10 پلات در هر یک از مناطق و درمجموع 40 پلات بررسی شد. برای تعیین سطح پوشش از روش اندازهگیری دو قطر عمود بر هم تاج پوشش گیاه استفاده شد. تعداد در هکتار، سطح تاج پوشش و درصد تاج پوشش درهکتار گونه محاسبه گردید. در نهایت ارتباط بین عوامل محیطی واستقرار گونه در مناطق مورد مطالعه با استفاده از روش تجزیه مولفههای اصلی به کمک نرمافزار PC-ORD مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج: براساس نتایج بدست آمده گونه، اسکنبیل کرمانی در دامنه ارتفاعی بین 1400 تا 1750 متر، شیب بین 1تا 4/18 درصد و در همه جهات دیده میشود. از لحاظ عوامل اقلیمی متوسط بارندگی سالیانه در این مناطق بین 5/55 تا 4/163 میلیمتر، متوسط دمای سالیانه بین 7/16 تا 4/26، حداکثر دمای مطلق ثبت شده بین 42 تا 8/48 و حداقل دمای مطلق ثبت شده بین (6/0-) تا (8/20-) درجه سانتیگراد، متوسط رطوبت سالیانه بین 6/29 تا 5/42 درصد، طول دوره خشکی در این مناطق بین 8 تا 12 ماه در سال میباشد. از لحاظ عامل خاک، این مناطق دارای خاک کم عمق با بافت شنیلومی تا لومیشنی با درصد شن بین 67 تا 84%، آهک بین 5/8 تا 20 درصد، کربن بین 1/0 تا 35/1 درصد، ازت1/0 تا 7/0 درصد، فسفر قابل جذب بین 5/9 تا 5/13 میلی اکیوالان، پتاسیم قابل جذب 200 تا 5/217 میلی اکیوالان، شوری بین 36/0 تا 02/1 دسیزیمنس بر مترو اسیدیته بین 8/7 تا 09/8 میباشد. از نظر پوششگیاهی در کلیه مناطق مورد مطالعه گونه اسکنبیلکرمانی بصورت پراکنده مشاهده میشود، بطوریکه تراکم این گونه در تیپهای مورد مطالعه از 10 تا 280 پایه در هکتار و میزان تاج پوشش از 1/0 تا 7/5 درصد متغیراست.
نتیجه‌گیری: از نتایج این تحقیق میتوان به این مهم پی برد که مؤلفه اول شامل فاکتورهای (دمای سالیانه، رطوبت، شن و سیلت) با 9/46 درصد، مؤلفه دوم شامل(ارتفاع، شیب، بارندگیسالیانه، فسفر، آهک و پتاسیم) با 3/35 درصد، ومؤلفه سوم شامل (رس، ازت، و شوری) با 8/17 درصد از تغییرات حضور گونه اسکنبیل را در مناطق مورد مطالعه توجیه میکنند. براین اساس عوامل محیطی مؤثر بر استقرار گونه اسکنبیل کرمانی در تیپ مطالعاتی منطقه انار و کرمان، افزایش میزان شن، کاهش دمای سالیانه، رطوبت و سیلت، در تیپ بم افزایش فسفر، پتاسیم وکاهش ارتفاع، شیب، بارندگی سالیانه و آهک، همچنین در تیپ جیرفت کاهش شن و افزایش دمای سالیانه، رطوبت و سیلت است. بطور کلی افزایش یا کاهش این عوامل تاثیرگذار به عنوان عوامل محدود کننده استقرار این گونه در مناطق مورد مطالعه بشمار میرود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
