دوره 17، شماره 1 - ( 3-1402 )
جلد 17 شماره 1 صفحات 65-45 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abdolahi V, Arzani H, Motamedi J. Evaluation the suitability of the Darmian mountain rangeland in South Khorasan to exploit the potential of beekeeping. مرتع 2023; 17 (1) :45-65
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-939-fa.html
URL: http://rangelandsrm.ir/article-1-939-fa.html
عبداللهی وحیده، ارزانی حسین، معتمدی جواد. ارزیابی قابلیت مراتع کوهستانی درمیان خراسان جنوبی برای بهرهبرداری از پتانسیل زنبورداری. مرتع. 1402; 17 (1) :45-65
گروه منابع طبیعی، مجتمع آموزش عالی سراوان، سیستان و بلوچستان
چکیده: (4200 مشاهده)
سابقه و هدف: یکی از رایج‌‌ترین کارکردهای مراتع، زنبورداری است که برای بهبود معیشت مرتعداران و مشارکت بهتر آنان در مدیریت مراتع، می‌‌تواند توسعه یابد. مطالعات بسیاری در خصوص شناسایی گونههای جذاب برای زنبورداری انجام شده است؛ اما در مورد ارزیابی قابلیت مراتع برای زنبورداری، تحقیقات کمتری صورت گرفته است. از اینرو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی قابلیت مراتع کوهستانی درمیان خراسان جنوبی برای زنبورداری، انجام شد.
مواد و روشها: برای این منظور، بر مبنای مقادیر معیارها و شاخص‌‌های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و محیط‌‌زیستی، شایستگی مراتع برای زنبورداری مشخص گردید. شاخص‌‌های اکولوژیکی، با آماربرداری از پوشش گیاهی در داخل 60 پلات دو متر مربعی مستقر در امتداد ترانسکت‌‌های 200 متری، محاسبه گردید. اطلاعات اقلیمی نیز از نزدیک‌‌ترین ایستگاه هواشناسی، تهیه شد. فاصله از منابع آبی، فاصله از جاده و کلاس‌‌های مختلف شیب اراضی نیز به‌‌عنوان شاخص‌‌های محیطی، مد نظر قرار گرفت. محدودیت‌‌ها و پتانسیل‌‌های منطقه نیز برای بهرهبرداری از پتانسیل زنبورداری، از دیدگاه بهره‌‌برداران و کارشناسان، با طراحی مجموعه سئوالات، در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. از تلفیق نقشه‌‌ها در محیط GIS و بر مبنای رویکرد عامل محدوده کننده فائو (روش رایج تعیین شایستگی مرتع)، نقشه نهایی شایستگی برای بهرهبرداری از پتانسیل زنبورداری بر اساس درجات شایستگی خوب (S1)، متوسط (S2)، کم (S3) و غیرشایسته (N) تهیه گردید.
نتایج: با توجه به بررسی لیست گونههای گیاهی مراتع درمیان، تعداد 85 گونه در مراتع منطقه پراکنش دارد که 65 گونه به‌‌عنوان گونههای جذاب برای زنبورعسل شناسایی شد. گیاهان با کلاس جذابیت III و II، به‌‌ترتیب با 8/42 و 2/30 درصد، بیشترین حضور را در ترکیب گیاهی دارند و در همه تیپ‌‌های گیاهی، سهم گیاهان کلاسI، اندک بود. بیشترین گونه‌‌ها، متعلق به خانواده‌‌های Asteraceae، Lamiaceae و Leguminosa بود. بر مبنای نتایج، 8/7661 هکتار (1/56 درصد) از مساحت مراتع منطقه، در طبقه شایستگی متوسط (S2)، 9/274 هکتار (0/2 درصد) در طبقه شایستگی کم (S3) و 4/5717 هکتار (9/41 درصد) در طبقه غیر شایسته (N) قرار دارد. دما و رطوبت نسبی در ارتفاعات منطقه، شاخص جذابیت گونههای گیاهی توأم با رطوبت در پاییندست منطقه و مشکلات فرهنگی- اجتماعی نظیر؛ کمبود و یا نبود دانش مرتبط با زنبورداری؛ از عوامل محدودکننده شایستگی اراضی، برای زنبورداری می‌‌باشند. ترکیب گیاهی، سرعت باد و در برخی تیپ‌‌های گیاهی، دوره گلدهی طولانی و همچنین بازار خوب مصرف عسل، از عوامل افزایش‌‌‌دهنده شایستگی و عامل پایداری این حرفه در منطقه بود.
نتیجهگیری: با توجه به اینکه عمده سطح مراتع (1/56 درصد)، شایستگی مطلوب (S2) از نظر زنبورداری دارند؛ پرورش زنبورعسل می‌‌تواند به‌‌عنوان معیشت تکمیلی جهت افزایش درآمد مرتعداران و بهبود وضعیت اقتصادی آنان، به‌‌کار رود. در این خصوص، با برگزاری دوره‌‌های آموزشی و حمایت دولت جهت ارائه تسهیلات، انگیزه مرتعدران برای کاهش دام در قبال درآمد حاصل از زنبورداری، افزایش خواهد یافت.
مواد و روشها: برای این منظور، بر مبنای مقادیر معیارها و شاخص‌‌های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و محیط‌‌زیستی، شایستگی مراتع برای زنبورداری مشخص گردید. شاخص‌‌های اکولوژیکی، با آماربرداری از پوشش گیاهی در داخل 60 پلات دو متر مربعی مستقر در امتداد ترانسکت‌‌های 200 متری، محاسبه گردید. اطلاعات اقلیمی نیز از نزدیک‌‌ترین ایستگاه هواشناسی، تهیه شد. فاصله از منابع آبی، فاصله از جاده و کلاس‌‌های مختلف شیب اراضی نیز به‌‌عنوان شاخص‌‌های محیطی، مد نظر قرار گرفت. محدودیت‌‌ها و پتانسیل‌‌های منطقه نیز برای بهرهبرداری از پتانسیل زنبورداری، از دیدگاه بهره‌‌برداران و کارشناسان، با طراحی مجموعه سئوالات، در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. از تلفیق نقشه‌‌ها در محیط GIS و بر مبنای رویکرد عامل محدوده کننده فائو (روش رایج تعیین شایستگی مرتع)، نقشه نهایی شایستگی برای بهرهبرداری از پتانسیل زنبورداری بر اساس درجات شایستگی خوب (S1)، متوسط (S2)، کم (S3) و غیرشایسته (N) تهیه گردید.
نتایج: با توجه به بررسی لیست گونههای گیاهی مراتع درمیان، تعداد 85 گونه در مراتع منطقه پراکنش دارد که 65 گونه به‌‌عنوان گونههای جذاب برای زنبورعسل شناسایی شد. گیاهان با کلاس جذابیت III و II، به‌‌ترتیب با 8/42 و 2/30 درصد، بیشترین حضور را در ترکیب گیاهی دارند و در همه تیپ‌‌های گیاهی، سهم گیاهان کلاسI، اندک بود. بیشترین گونه‌‌ها، متعلق به خانواده‌‌های Asteraceae، Lamiaceae و Leguminosa بود. بر مبنای نتایج، 8/7661 هکتار (1/56 درصد) از مساحت مراتع منطقه، در طبقه شایستگی متوسط (S2)، 9/274 هکتار (0/2 درصد) در طبقه شایستگی کم (S3) و 4/5717 هکتار (9/41 درصد) در طبقه غیر شایسته (N) قرار دارد. دما و رطوبت نسبی در ارتفاعات منطقه، شاخص جذابیت گونههای گیاهی توأم با رطوبت در پاییندست منطقه و مشکلات فرهنگی- اجتماعی نظیر؛ کمبود و یا نبود دانش مرتبط با زنبورداری؛ از عوامل محدودکننده شایستگی اراضی، برای زنبورداری می‌‌باشند. ترکیب گیاهی، سرعت باد و در برخی تیپ‌‌های گیاهی، دوره گلدهی طولانی و همچنین بازار خوب مصرف عسل، از عوامل افزایش‌‌‌دهنده شایستگی و عامل پایداری این حرفه در منطقه بود.
نتیجهگیری: با توجه به اینکه عمده سطح مراتع (1/56 درصد)، شایستگی مطلوب (S2) از نظر زنبورداری دارند؛ پرورش زنبورعسل می‌‌تواند به‌‌عنوان معیشت تکمیلی جهت افزایش درآمد مرتعداران و بهبود وضعیت اقتصادی آنان، به‌‌کار رود. در این خصوص، با برگزاری دوره‌‌های آموزشی و حمایت دولت جهت ارائه تسهیلات، انگیزه مرتعدران برای کاهش دام در قبال درآمد حاصل از زنبورداری، افزایش خواهد یافت.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
